سل،علائم و نشانه ها

سل یک بیماری عفونی و مُسراب است که توسط باکتری باسیلوس توبرکولوز (Mycobacterium tuberculosis) ایجاد می‌شود. این باکتری عمدتاً ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما می‌تواند به سایر بخش‌های بدن نیز گسترش یابد، از جمله استخوان‌ها، مغز، کلیه‌ها و غیره.

عفونت با باکتری توبرکولوز ممکن است در حالت فعال و غیرفعال رخ دهد. در حالت فعال، باکتریهای سل فعال و منجر به بروز علایم بیماری می‌شوند، در حالی که در حالت غیرفعال، باکتریها در بدن موجود هستند اما به طور خودآگاه فعال نیستند و علائم بیماری را نشان نمی‌دهند. اما حتی در حالت غیرفعال، باکتریها ممکن است در آینده فعال شوند و بیماری را عود دهند.

علایم شایع سل:

۱. تب مداوم:

افزایش دائمی در دمای بدن، معمولاً به طور کلی از ۳۸ درجه سانتی‌گراد بالاتر.

۲. سرفه مداوم:

سرفه مزمن که ممکن است با انتفاخ رنگهای مختلف، از جمله خون، همراه باشد.

۳. ضعف عمومی و خستگی مداوم:

احساس خستگی و ضعف بی‌دلیل، بدون دلیل مشخص.

۴. کاهش اشتها:

کاهش ناگهانی در اشتها و افت وزن بدون دلیل واضح.

۵. تنگی نفس:

احساس تنگی نفس یا دشواری در تنفس، به خصوص هنگام تنفس عمیق.

۶. علایم مشترک عفونت ریه:

مانند درد در سینه، آرامش ناپذیری، و تنفس سریع.

۷. علایم دیگر:

مانند لق، تب خود به خود، لاغری و آبسه در گردن (در بعضی موارد خاص).

برای تشخیص سل، اغلب نیاز به آزمایش‌های تشخیصی مانند آزمایش‌های خون، آزمایش سنگفرشی، ایجاد تصویری مانند رادیوگرافی ریه و یا اسکن CT و در موارد برخی، آزمون پوسیدگی پوست (Mantoux) و یا آزمون خورشیدی (TST) انجام می‌شود.

پیشگیری از بیماری سل

بسیار مهم است و می‌تواند از گسترش این بیماری جلوگیری کند. در زیر به برخی روش‌های پیشگیری از بیماری سل اشاره می‌کنم:

۱. واکسیناسیون BCG:

واکسن BCG یک واکسن ضد سل است که عمدتاً به نوزادان در مناطق با خطر ابتلا به سل تزریق می‌شود. این واکسن می‌تواند خطر ابتلا به انواع شدید بیماری سل را کاهش دهد. با این حال، واکسن BCG تنها موثر در کاهش شدیدی از بیماری سل در کودکان است و ممکن است برای جلوگیری از ابتلا به انواع دیگر سل کمک نکند.

۲. تشخیص و درمان زودهنگام:

شناسایی و درمان سریع عفونت‌های سل می‌تواند از گسترش بیماری جلوگیری کند. افرادی که با فردی سل مخالفت کنند، باید به سرعت تشخیص داده شده و درمان شوند تا از گسترش عفونت جلوگیری شود.

۳. مراقبت از سل مولد:

افرادی که از بیماری سل مبتلا هستند، باید دستورالعمل‌های بهداشتی مناسب را رعایت کنند تا جلوگیری از انتقال عفونت به دیگران صورت گیرد. این شامل استفاده از ماسک یا دیگر وسایل حفاظتی، رعایت فاصله با دیگران، و همچنین مراقبت از تمیزی دست‌ها و سایر موارد است.

۴. توسعه زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی:

توسعه زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی مناسب می‌تواند در شناسایی و مدیریت سریعتر عفونت‌های سل کمک کند. این شامل بهبود دسترسی به تشخیص و درمان، آموزش بهداشتی، و توسعه سیستم‌های بهداشت عمومی است.

۵. کنترل عوامل خطر:

کاهش عوامل خطری مانند مصرف مواد مخدر، کاهش فقر و بدتغذیه، و افزایش دسترسی به خدمات بهداشتی می‌تواند به کنترل بیماری سل کمک کند.

با اجرای این اقدامات، می‌توان از گسترش بیماری سل جلوگیری کرد و به بهبود سلامتی جمعیت کمک کرد.

درمان سل:

معمولاً شامل مصرف داروهای ضدباکتریایی مانند ریفامپین، ایزونیازید، پیرازینامید و اتامبوتول است، که بسته به شدت و نوع عفونت، به مدت متفاوتی تجویز می‌شوند. افرادی که با باکتری توبرکولوز مخالفت نمی‌کنند، ممکن است به عنوان درمان انتخابی راهکارهای پیشگیری مانند تزریق واکسن BCG را دریافت کنند. دوره‌های درمان طولانی مدت است و نیازمند استفاده از داروهای ضد باکتریایی قوی است. در ادامه، روش‌های معمول برای درمان بیماری سل شرح داده شده است:

۱. داروهای ضد سل:

درمان بیماری سل اغلب شامل ترکیبی از داروهای ضد باکتریایی است که به عنوان ترکیب درمانی معروف به نام “کورت” شناخته می‌شود. این ترکیب شامل داروهایی مانند ایزونیازید، ریفامپین، پیرازینامید و اتامبوتول است. افراد معمولاً برای مدت حداقل شش ماه تا دو سال از این داروها استفاده می‌کنند. در برخی موارد، ممکن است نیاز به مداومت بیشتری با داروها باشد.

۲. پیگیری و مراقبت دوره‌های درمانی:

افراد معمولاً در طول درمان به صورت دوره‌های منظم پیگیری می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که عفونت کاملاً کنترل شده است و باکتری‌های سل از بدن افراد حذف شده‌اند.

۳. پیگیری پزشکی منظم:

افراد باید به صورت منظم توسط پزشک خود برای بررسی و ارزیابی پیگیری شوند تا مطمئن شوند که درمان به درستی پیش می‌رود و هیچ علامتی از عود بیماری وجود ندارد.

۴. مراقبت همزمان از عوارض جانبی:

داروهای ضد سل ممکن است عوارض جانبی مانند تهوع، استفراغ، افزایش میزان آنزیم‌های کبدی و عوارض دیگر داشته باشند. مراقبت مناسب از این عوارض جانبی و ارتباط مداوم با پزشک مهم است.

۵. توقف انتقال عفونت:

افراد مبتلا به سل باید دستورالعمل‌های بهداشتی را رعایت کنند تا جلوگیری از انتقال عفونت به دیگران صورت گیرد. این شامل استفاده از ماسک و دیگر وسایل حفاظتی، رعایت فاصله با دیگران و مراقبت از تمیزی دست‌ها می‌شود.با توجه به موارد فوق، درمان بیماری سل نیازمند رعایت دقیق دستورالعمل‌های پزشکی و تعامل مداوم با تیم درمانی است. افراد باید به طور دقیق دستورات پزشک خود را دنبال کرده و هر گونه علامت یا عارضه ناشی از درمان را به پزشک خود گزارش دهند.

سلامت باشید.