کما یا اغما

کما به حالت عمیق بی‌هوشی و عدم واکنش به محیط اطراف گفته می‌شود. فردی که در کما است، به هیچ‌یک از محرک‌های خارجی پاسخ نمی‌دهد و توانایی بیدار شدن یا برقراری ارتباط ندارد. این حالت ممکن است به دلایل مختلفی از جمله آسیب‌های مغزی، بیماری‌های عصبی، مسمومیت‌ها، یا سایر مشکلات پزشکی ایجاد شود.در کما، فعالیت‌های مغزی به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد، اما همچنان ممکن است برخی از فعالیت‌های حیاتی مانند ضربان قلب و تنفس ادامه داشته باشد. تشخیص و درمان کما معمولاً نیاز به بررسی دقیق توسط پزشکان متخصص دارد و ممکن است شامل آزمایشات و درمان‌های مختلف باشد.

دلایل ایجاد 

دلایل ایجاد کما متنوع و متعدد هستند و می‌توانند شامل مشکلات مختلفی باشند. در زیر برخی از مهم‌ترین دلایل ایجاد کما آورده شده است:

۱. آسیب‌های مغزی

– ضربه به سر: تصادفات رانندگی، سقوط، یا ضربه‌های شدید به سر می‌توانند باعث آسیب مغزی و کما شوند.
– خونریزی مغزی: پارگی رگ‌های خونی در مغز می‌تواند منجر به خونریزی داخلی و کما شود.

۲. بیماری‌های عصبی

– سکته مغزی: قطع جریان خون به مغز (سکته ایسکمیک) یا خونریزی در مغز (سکته هموراژیک) می‌تواند باعث کما شود.
– تومورهای مغزی: رشد غیرطبیعی سلول‌ها در مغز می‌تواند فشار وارد کرده و باعث کما شود.

۳. مسمومیت‌ها

– مواد مخدر و الکل: مصرف بیش از حد مواد مخدر یا الکل می‌تواند سیستم عصبی مرکزی را تحت تأثیر قرار داده و به کما منجر شود.
– مسمومیت با مواد شیمیایی: برخی از مواد شیمیایی و سموم می‌توانند باعث آسیب به مغز و کما شوند.

۴. اختلالات متابولیک

– دیابت: افت شدید قند خون (هیپوگلیسمی) یا کتواسیدوز دیابتی (شرایطی که در آن اسیدهای کتون در بدن افزایش می‌یابند) می‌تواند باعث کما شود.
– نارسایی کلیه یا کبد: تجمع سموم در بدن به دلیل عملکرد ناکافی کلیه‌ها یا کبد می‌تواند باعث کما شود.

۵. عفونت‌ها

– مننژیت: التهاب غشاهای محافظ مغز و نخاع می‌تواند باعث کما شود.
– انسفالیت: التهاب مغز که معمولاً توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شود.

۶. تشنج‌ها

– تشنج‌های طولانی‌مدت: تشنج‌های مداوم و شدید (استاتوس اپی‌لپتیکوس) می‌توانند باعث کما شوند.

۷. کمبود اکسیژن

– خفگی یا غرق شدن: کاهش یا قطع اکسیژن به مغز می‌تواند به کما منجر شود.
– ایست قلبی: قطع ناگهانی جریان خون و اکسیژن به مغز می‌تواند باعث کما شود.

تشخیص دقیق علت کما نیازمند ارزیابی‌های پزشکی شامل معاینات بالینی، آزمایشات خونی، تصویربرداری‌های مغزی و سایر آزمایشات تخصصی است. درمان کما بستگی به علت زمینه‌ای دارد و ممکن است شامل مراقبت‌های حمایتی، داروها، جراحی یا روش‌های دیگر باشد.

انواع کما

کما می‌تواند بر اساس علت، شدت و مدت زمان به انواع مختلفی تقسیم شود. در اینجا به برخی از انواع کما و شرایط مرتبط با آن اشاره می‌شود:

۱. کمای ناشی از آسیب مغزی

– کمای تروماتیک: ناشی از ضربه به سر یا آسیب مغزی شدید است. این نوع کما می‌تواند بر اثر تصادفات رانندگی، سقوط یا ضربات شدید به سر ایجاد شود.
– کمای غیرتروماتیک: ناشی از شرایط غیرتروماتیک مانند سکته مغزی، خونریزی مغزی یا تومورهای مغزی است.

۲. کمای متابولیک

– هیپوگلیسمی: کاهش شدید قند خون می‌تواند باعث کما شود.
– هیپرگلیسمی: افزایش شدید قند خون، به ویژه در افراد دیابتی، می‌تواند منجر به کتواسیدوز دیابتی و کما شود.
– نارسایی کلیه یا کبد: تجمع سموم در بدن به دلیل عملکرد ناکافی کلیه‌ها یا کبد می‌تواند باعث کما شود.

۵. کمای ناشی از مشکلات قلبی

– ایست قلبی: قطع ناگهانی جریان خون و اکسیژن به مغز می‌تواند باعث کما شود.
– نارسایی قلبی: کاهش جریان خون به مغز به دلیل عملکرد ناکافی قلب.

۶. کمای ناشی از تشنج

– استاتوس اپی‌لپتیکوس: تشنج‌های مداوم و شدید که می‌تواند باعث کما شود.

۷. کمای ناشی از کاهش اکسیژن

– خفگی یا غرق شدن: کاهش یا قطع اکسیژن به مغز می‌تواند به کما منجر شود.
– مسمومیت با مونوکسید کربن: این گاز بی‌رنگ و بی‌بو می‌تواند به سرعت باعث کاهش اکسیژن رسانی به مغز و کما شود.

۸. کمای ناشی از شرایط ناشناخته

– کمای ایدیوپاتیک: زمانی که علت کما ناشناخته است و با آزمایشات و معاینات پزشکی مشخص نمی‌شود.

۹. انواع خاص کما

– کمای القایی پزشکی: گاهی اوقات پزشکان برای محافظت از مغز در برابر آسیب‌های بیشتر و کاهش نیازهای متابولیک مغز، به طور موقت کما القا می‌کنند.
– کمای دائم (Persistent Vegetative State): وضعیتی که فرد به طور مداوم در حالت بی‌هوشی باقی می‌ماند و هیچ نشانه‌ای از آگاهی و پاسخ به محرک‌ها ندارد.

تشخیص دقیق نوع کما و علت آن نیازمند ارزیابی‌های پزشکی دقیق شامل معاینات بالینی، آزمایشات خونی، تصویربرداری‌های مغزی و سایر آزمایشات تخصصی است. درمان کما بستگی به علت زمینه‌ای دارد و ممکن است شامل مراقبت‌های حمایتی، داروها، جراحی یا روش‌های دیگر باشد.

تشخیص و درمان

تشخیص و درمان کما فرآیندی پیچیده است که نیاز به همکاری چندین تخصص پزشکی دارد. در زیر به روش‌های تشخیص و درمان کما اشاره می‌شود:

۱. معاینه بالینی

– ارزیابی وضعیت هوشیاری: پزشکان با استفاده از مقیاس گلاسکو (Glasgow Coma Scale) وضعیت هوشیاری بیمار را ارزیابی می‌کنند. این مقیاس بر اساس پاسخ‌های چشمی، کلامی و حرکتی امتیازدهی می‌شود.
– بررسی علائم حیاتی: نظارت بر ضربان قلب، فشار خون، دمای بدن و میزان تنفس.

۲. تاریخچه پزشکی

– مصاحبه با خانواده و دوستان: برای کسب اطلاعات درباره سابقه بیماری، مصرف داروها، حوادث اخیر یا مسمومیت‌های احتمالی.
– بررسی سوابق پزشکی: برای شناسایی بیماری‌های زمینه‌ای یا مشکلات مزمن.

۳. آزمایشات تشخیصی

– آزمایش خون: بررسی سطح قند خون، الکترولیت‌ها، عملکرد کبد و کلیه، سمیت دارویی و نشانگرهای عفونت.
– آزمایش ادرار: برای شناسایی مواد مخدر، سموم یا عفونت‌ها.
– تصویربرداری: سی تی اسکن (CT) یا ام آر آی (MRI) برای بررسی ساختار مغز و شناسایی آسیب‌ها، خونریزی‌ها یا تومورها.
– الکتروانسفالوگرافی (EEG): برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز و شناسایی تشنج‌ها یا سایر ناهنجاری‌ها.

درمان کما

۱. درمان حمایتی

– مراقبت‌های عمومی: شامل تنظیم و نظارت بر علائم حیاتی، تغذیه از طریق لوله‌های تغذیه‌ای، پیشگیری از زخم بستر و عفونت‌ها.
– مدیریت تنفس: استفاده از ونتیلاتور (دستگاه تنفس مصنوعی) در صورت نیاز.
– مدیریت درد: استفاده از داروهای مسکن و آرام‌بخش در صورت لزوم.

۲. درمان علت زمینه‌ای

– درمان عفونت‌ها: استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای ضد ویروس برای درمان مننژیت یا انسفالیت.
– کنترل قند خون: تنظیم سطح قند خون در بیماران دیابتی با استفاده از انسولین یا داروهای خوراکی.
– مدیریت فشار خون: استفاده از داروها برای کنترل فشار خون بالا یا پایین.
– جراحی: در مواردی که نیاز به رفع خونریزی مغزی، تومور یا سایر آسیب‌های ساختاری باشد.
– مراقبت‌های ویژه: در واحد مراقبت‌های ویژه (ICU) برای نظارت دقیق و مداوم بر وضعیت بیمار.

۳. توانبخشی

– فیزیوتراپی: برای حفظ و بهبود عملکرد عضلات و جلوگیری از ضعف عضلانی.
– کاردرمانی و گفتاردرمانی: برای بازگشت به عملکردهای روزمره و بهبود توانایی‌های ارتباطی.
– مشاوره روانشناسی: برای حمایت از بیمار و خانواده در مواجهه با مشکلات روانی و عاطفی ناشی از کما و دوره بهبودی.

درمان و پیش‌آگهی کما به شدت وابسته به علت زمینه‌ای، شدت آسیب و مدت زمان کما است. برخی از بیماران ممکن است بهبودی کامل پیدا کنند، در حالی که دیگران ممکن است به مدت طولانی در حالت بی‌هوشی بمانند یا دچار مشکلات ماندگار شوند.

سلامت باشید.

خواندن این مطلبب شاید برای شما مفید باشد.