اسهال

اسهال به وضعیتی گفته می‌شود که در آن فرد دچار مدفوع مکرر و شل می‌شود. این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد و معمولاً به طور موقت و در اثر عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا پارازیتی، مصرف مواد غذایی آلوده، یا اختلالات گوارشی ایجاد می‌شود.

انواع اسهال

اسهال می‌تواند به انواع مختلفی دسته‌بندی شود، که هر نوع ممکن است ناشی از علل متفاوتی باشد. در زیر به برخی از انواع رایج اسهال اشاره شده است:

۱. اسهال حاد:

– مدت زمان: کمتر از دو هفته.
– علل شایع: عفونت‌های ویروسی (مانند ویروس نورواک)، عفونت‌های باکتریایی (مانند سالمونلا)، مسمومیت غذایی.
– معمولاً به سرعت شروع می‌شود و ممکن است با علائمی مانند تهوع، استفراغ و درد شکمی همراه باشد.

۲. اسهال مزمن:

– مدت زمان: بیشتر از چهار هفته.
– علل شایع: اختلالات گوارشی مزمن مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، بیماری کرون، اولسراتیو کولیت، و عدم تحمل لاکتوز.
– ممکن است به صورت دوره‌ای یا پیوسته ادامه داشته باشد و نیاز به مدیریت بلندمدت و درمان‌های خاص دارد.

۳. اسهال آبکی:

– ویژگی‌ها: مدفوع شل و آبکی که ممکن است ناشی از عفونت‌های ویروسی، مسمومیت غذایی، یا مصرف مواد غذایی نامناسب باشد.
– علل شایع: عفونت‌های ویروسی مانند نورواک، عفونت‌های باکتریایی مانند ای‌کولای، و مسمومیت غذایی.

۴. اسهال خونی:

– ویژگی‌ها: وجود خون در مدفوع که می‌تواند ناشی از التهاب یا آسیب به دیواره روده باشد.
– علل شایع: بیماری‌های التهابی روده مانند بیماری کرون و اولسراتیو کولیت، عفونت‌های باکتریایی (مانند شیگلا)، و هموروئید.

۵. اسهال چرب:

– ویژگی‌ها: مدفوع چرب، براق و بدبو که ممکن است شناور باشد.
– علل شایع: مشکلات جذب چربی در روده، مانند پانکراتیت، بیماری سلیاک، و اختلالات صفراوی.

۶. اسهال فوری:

– ویژگی‌ها: نیاز فوری و مکرر به دفع مدفوع که معمولاً با درد و کرامپ‌های شکمی همراه است.
– علل شایع: سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) با نوع اسهالی، استرس، و اضطراب.

۷. اسهال ناشی از دارو:

– ویژگی‌ها: تغییر در مدفوع پس از مصرف برخی داروها.
– علل شایع: آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای مسهل.

۸. اسهال صبحگاهی:

– ویژگی‌ها: اسهال که معمولاً در صبح‌ها اتفاق می‌افتد.
– علل شایع: ممکن است به دلیل اختلالات گوارشی مانند IBS یا استرس باشد.

شناخت نوع اسهال و علت آن می‌تواند به تعیین درمان مناسب و مدیریت بهتر کمک کند. اگر اسهال به مدت طولانی ادامه یابد یا با علائم جدی همراه باشد، مشاوره با پزشک ضروری است.

علل شایع 

۱. عفونت‌های ویروسی:

– ویروس نورواک: شایع‌ترین علت اسهال حاد در بزرگسالان.
– روتاویروس: معمولاً در کودکان خردسال دیده می‌شود.

۲. عفونت‌های باکتریایی:

– سالمونلا: معمولاً از طریق مواد غذایی آلوده منتقل می‌شود.
– ای‌کولای: برخی از سویه‌های آن می‌توانند اسهال شدید ایجاد کنند.
– کلاستریدیوم دیفیسیل: می‌تواند پس از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها ایجاد شود.

۳. عفونت‌های پارازیتی:

– ژیاردیا: این پارازیت می‌تواند از طریق آب آلوده یا مواد غذایی منتقل شود.
– آنتاموبا هیستولوتیکا: می‌تواند در مناطقی با بهداشت ضعیف شایع باشد.

۴. مواد غذایی آلوده:

– مصرف غذاهایی که باکتری‌ها، ویروس‌ها یا سموم غذایی در آن‌ها وجود دارد، می‌تواند باعث اسهال شود.

۵. داروها:

– آنتی‌بیوتیک‌ها: می‌توانند تعادل میکروبی طبیعی روده را به هم بزنند و باعث اسهال شوند.
– داروهای مسهل: استفاده نادرست از این داروها می‌تواند منجر به اسهال شود.

۶. اختلالات گوارشی:

– سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS): که می‌تواند با اسهال یا یبوست همراه باشد.
– بیماری کرون: یک بیماری التهابی مزمن روده که می‌تواند باعث اسهال مزمن شود.

۷. بیماری‌های التهابی روده:

– اولسراتیو کولیت: که می‌تواند منجر به التهاب و اسهال شود.

۸. عدم تحمل غذایی:

– عدم تحمل لاکتوز: مشکل در هضم لاکتوز می‌تواند منجر به اسهال پس از مصرف محصولات لبنی شود.
– حساسیت به گلوتن (سلیاک): که با مصرف گلوتن باعث اسهال و سایر علائم گوارشی می‌شود.

۹. استرس و اضطراب:

– در برخی افراد، استرس و اضطراب می‌تواند به اسهال منجر شود.

شناخت علت دقیق اسهال مهم است تا بتوان درمان مناسب را انجام داد.

علت

۱. عفونت‌ها:

•  ویروسی:

– ویروس نورواک: شایع‌ترین علت اسهال حاد در بزرگسالان و در مراکز مراقبت‌های بهداشتی.
– روتاویروس: بیشتر در کودکان خردسال و به‌ویژه در فصول سرد.

• باکتریایی:

– سالمونلا: از طریق مواد غذایی آلوده به مرغ و تخم‌مرغ خام.
– ای‌کولای: برخی از سویه‌ها می‌توانند اسهال شدید ایجاد کنند.
– کمپیلوباکتر: یکی از علل شایع عفونت‌های غذایی.

•  پارازیتی:

– ژیاردیا: از طریق آب آلوده یا غذاهای آلوده.
– آنتاموبا هیستولوتیکا: در مناطق با بهداشت ضعیف شایع است.

۲. مواد غذایی و نوشیدنی‌ها:

– آلوده بودن مواد غذایی: مصرف غذاهایی که باکتری‌ها، ویروس‌ها یا سموم غذایی در آن‌ها وجود دارد.
– عدم تحمل غذایی:
– عدم تحمل لاکتوز: مشکل در هضم لاکتوز در محصولات لبنی.
– حساسیت به گلوتن (سلیاک): مصرف گلوتن در افرادی که به این بیماری دچار هستند.

۳. داروها:

– آنتی‌بیوتیک‌ها: می‌توانند تعادل میکروبی روده را به هم بزنند و باعث اسهال شوند.
– داروهای مسهل: استفاده نادرست از این داروها می‌تواند منجر به اسهال شود.

۴. اختلالات گوارشی:

– سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS): می‌تواند با اسهال یا یبوست همراه باشد.
– بیماری کرون: یک بیماری التهابی مزمن روده.
– اولسراتیو کولیت: التهاب مزمن در روده بزرگ.

۵. بیماری‌های التهابی:

– التهاب روده: بیماری‌های التهابی مانند بیماری کرون و اولسراتیو کولیت.

۶. عوامل روانی:

– *استرس و اضطراب: در برخی افراد، استرس و اضطراب می‌تواند باعث اسهال شود.

۷. سایر علل:

– آلرژی‌های غذایی: واکنش‌های آلرژیک به برخی مواد غذایی.
– سیستم ایمنی ضعیف: در افرادی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است، عفونت‌های روده‌ای می‌تواند به راحتی ایجاد شود.

اگر اسهال به مدت طولانی ادامه داشته باشد یا با علائم جدی مانند خونریزی، تب بالا، یا کم‌آبی شدید همراه باشد، مراجعه به پزشک ضروری است.

درمان

۱. آب‌رسانی:

• نوشیدن مایعات: مهم‌ترین اقدام برای جلوگیری از کم‌آبی بدن، نوشیدن مایعات کافی است. آب، محلول‌های الکترولیت (مثل ORS) و نوشیدنی‌های حاوی قند و نمک (مثل محلول‌های خانگی) می‌توانند کمک کنند.
• اجتناب از مایعات کافئین‌دار و الکلی: این مایعات ممکن است باعث از دست دادن بیشتر مایعات شوند.

۲. رژیم غذایی:

• غذاهای ساده و کم‌چرب: مصرف غذاهایی مانند برنج، سیب‌زمینی پخته، نان تست و سیب‌زمینی شیرین می‌تواند مفید باشد.
•  پرهیز از غذاهای تحریک‌کننده: مانند غذاهای چرب، سرخ‌کردنی، و ادویه‌دار.
•  مصرف پروبیوتیک‌ها: برخی تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف پروبیوتیک‌ها (مثل ماست) می‌تواند به بهبود تعادل میکروبی روده کمک کند.

۳. داروها:

• داروهای ضداسهال: مانند لوپرامید (Imodium) برای کاهش تعداد حرکات روده. این داروها باید با احتیاط استفاده شوند و در برخی شرایط مانند اسهال عفونی ممکن است مفید نباشند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها: تنها در صورتی که علت عفونتی باکتریایی تأیید شده باشد، ممکن است لازم باشد. مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد.
• داروهای ضدویروسی یا ضدپارازیت: اگر اسهال به دلیل عفونت‌های ویروسی یا پارازیتی باشد، ممکن است داروهای خاصی برای درمان نیاز باشد.

۴. مراقبت‌های پزشکی:

• مشاوره پزشکی: اگر اسهال بیش از چند روز ادامه داشته باشد، با علائم شدید مانند تب، خونریزی، یا کم‌آبی شدید همراه باشد، باید به پزشک مراجعه کرد.
• آزمایش‌ها: ممکن است نیاز به آزمایش‌های خاص برای شناسایی علت دقیق اسهال و تعیین درمان مناسب باشد.

۵. پیشگیری:

•  شستشوی صحیح دست‌ها: جلوگیری از انتقال عفونت‌های باکتریایی و ویروسی.
•  مصرف آب و مواد غذایی سالم: استفاده از آب آشامیدنی مطمئن و مصرف غذاهای پخته و بهداشتی.
• واکسیناسیون: در برخی موارد، مانند روتاویروس، واکسیناسیون می‌تواند کمک‌کننده باشد.

درمان مناسب بستگی به شرایط فردی و علت خاص اسهال دارد، بنابراین مشاوره با پزشک می‌تواند کمک‌کننده باشد.

سلامت باشید.

خواندن این مطلب شاید برای شما مفید باشد.