انواع بیماری های خونی

بیماری‌های خون به دلیل اختلال در سلول‌های خونی خاص ایجاد می‌شوند. کمبود یا افزایش سلول‌های خونی ممکن است خطرناک و گاهی حتی کشنده باشد. بیشتر بیماری‌های خونی از نوع ژنتیک هستند و به صورت مادرزادی ایجاد می‌شوند. بیماری‌های خون می‌توانند بر سلامت کلی بدن تأثیرات زیادی بگذارند. به همین دلیل لازم است علائم آنها را شناخته و به‌موقع برای تشخیص یک‌بار چکاپ داد.

علائم بیماری خونی

متناسب با نوع و شدت بیماری می‌توانند متنوع باشند. در بعضی موارد، بیماری‌های خونی بدون نشانه و علائم خاصی ظاهر می‌شوند و در برخی دیگر، علائم و نشانه‌ها واضح‌تر هستند. به هر حال، برخی از علائم ممکنه برای بیماری‌های خونی عبارتند از:

• خستگی و ضعف: کمبود سلول‌های قرمز (آنمیا) می‌تواند باعث خستگی و ضعف عمومی شود.
• پوست زرد (یرقان): افزایش بیش از حد بیلی‌روبین (یک ماده تولید شده در پوشش قرمز خون) ممکن است باعث زرد شدن پوست و چشمان شود.

خونریزی غیرمعمول: کاهش سلول‌های پلاکت و عدم انعقاد مناسب خون ممکن است باعث خونریزی غیرمعمول در گوارش یا ناحیه دیگری از بدن شود.

• تورم و سفتی در لنفاژها: در برخی از بیماری‌های خونی، لنفاژها (گره‌های لنفاوی) می‌توانند بیش از حد بیشتر شوند و تورم یا سفتی در نواحی مختلف بدن ایجاد کنند.
• عفونت‌های مکرر: کمبود سلول‌های سفید خون (لوکوپنیا) ممکن است باعث شود که فرد به طور متناوب با عفونت‌های مکرر مواجه شود.
• درد استخوان: برخی از بیماری‌های خونی می‌توانند باعث درد و ناراحتی در استخوان‌ها شوند.
• تغییرات در ضربان قلب: برخی از بیماری‌های خونی می‌توانند تغییراتی در ضربان قلب ایجاد کنند.
• تورم در نواحی مختلف بدن: برخی از بیماری‌های خونی می‌توانند باعث افزایش حجم سایر مواد در خون شوند که به تورم در نواحی مختلف بدن منجر می‌شود.

 توجه داشته باشید که این فقط یک فهرست عمومی از علائم است و هر بیماری خونی ممکن است علائم خاص و منحصر به فرد خود را داشته باشد. در صورت تجربه هر گونه علامت یا نشانه ناشی از نگرانی بهداشتی، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب برای شما ارائه شود.

انواع بیماری‌های خونی

اختلال در هرکدام از انواع سلول‌های خون می‌تواند باعث بروز دسته‌ای از بیماری‌های خونی شود. به همین دلیل به تفکیک هر یک از بیماری‌های مرتبط با انواع مختلف سلول‌های خون می‌پردازیم. این بیماری‌ها را در چهار دسته جداگانه تقسیم میکنیم:

۱. بیماری‌های مرتبط با گلبول‌های قرمز خون
۲. بیماری‌های مرتبط با گلبول‌های سفید خون
۳. بیماری‌های مرتبط با پلاکت‌های خونی
۴. بیماری‌های مرتبط با پلاسمای خون

۱. بیماری‌های مرتبط با گلبول‌های قرمز خون:

اختلال در گلبول‌های قرمز خون می‌تواند به بروز طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها منجر شود. رایج‌ترین بیماری‌های مرتبط با گلبول‌های قرمز عبارتند از:

•  آنمی یا کم خونی:

کم خونی یک وضعیت کاهش تعداد سلول‌های قرمز خون یا مقدار هموگلوبین در خون است. این می‌تواند ناشی از کمبود آهن، ویتامین B12 یا اسید فولیک، یا مشکلات ژنتیک مانند آنمیا سلول‌های سیاه باشد.

• تالاسمی:

یک گروه از بیماری‌های ژنتیک خونی که با کاهش یا ناپدید شدن تولید هموگلوبین مرتبط است. جزء بیماری های ارثی است و بر تولید پروتئین هموگلوبین اثر دارد.

• پلی سیتمی ورا

 یک نوع اختلال خونی است که باعث افزایش تولید گلبول‌های قرمز می‌شود. زمانی که تعداد گلبول‌های قرمز به طور غیرطبیعی افزایش پیدا کند، خون غلیظ می‌شود و سرعت حرکت آن کاهش می‌یابد. این وضعیت می‌تواند خطر لخته شدن خون، حمله قلبی و سکته را افزایش دهد. پلی سیتمی ورا یک نوع لوسمی مزمن (سرطان خون) است و به‌طور کلی با رشد آرام و تدریجی شناخته می‌شود، بنابراین بیشتر در افراد بالای ۶۰ سال سن مشاهده می‌شود.

• بیماری‌های میلوپرولیفراتیو:

این بیماری‌ها شامل انواعی از سرطان‌های خونی می‌شوند که با افزایش تعداد سلول‌های خونی، از جمله سلول‌های قرمز، سفید یا تیماری‌ها، همراه هستند.

۲. بیماری‌های مرتبط با گلبول‌های سفید خون

برخی از بیماری های خون مربوط به اختلالات گلبول‌های سفید خون است. در ادامه بیماری‌های مربوط به گلبول‌های سفید را توضیح می‌دهیم.

• لوسمی:

در بیماری لوسمی، تکثیر و رشد غیرطبیعی گلبول‌های سفید خون افزایش پیدا می‌کند. لوسمی یک نوع سرطان خون است که از مغز استخوان شروع می‌شود و می‌تواند به شکل حاد یا مزمن ظاهر شود. در حالت حاد، لوسمی با سرعت زیاد پیشرفت کرده و علائم شدید بیماری را نشان می‌دهد، در حالی که در لوسمی مزمن، بیماری به صورت آرام پیشرفت می‌کند.

•  لنفوم

 یک نوع سرطان خونی است که سیستم لنفاوی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث تبدیل گلبول‌های سفید به سلول‌های بدخیم می‌شود. این بیماری به دو دسته لنفوم هوچکین و لنفوم غیرهوچکین تقسیم می‌شود.

•  سندروم میلو دیسپلاستیک

یک نوع سرطان خون است که از مغز استخوان مشتق می‌شود. این سرطان به طور معمول با یک پیشرفت آرام همراه است، اما در صورت پیشرفت سریع ممکن است به لوسمی شدید تبدیل شود. در مراحل اولیه، علائمی مشخص ندارد و شخص ممکن است فقط احساس خستگی و تنگی نفس کند.

برای درمان این بیماری، راهی به جز پیوند سلول‌های بنیادی معمولاً وجود ندارد. اما در برخی موارد، برای تسکین علائم و کمک به درمان، از روش‌های دیگر مانند انتقال خون و شیمی‌درمانی نیز استفاده می‌شود.

• لوکمی:

یک نوع سرطان خون است که ناشی از افزایش غیرطبیعی سلول‌های سفید خون می‌شود. این سلول‌های سفید ناکنترل و سریعاً تکثیر می‌شوند و توانایی خون برای انجام وظایف طبیعی خود را کاهش می‌دهند.

• لوکوپنیا:

کاهش تعداد سلول‌های سفید خون، که ممکن است ناشی از عوامل مختلفی از جمله عفونت‌ها یا تأثیر داروها باشد.

• لوکوسیتوز:

افزایش غیرطبیعی تعداد سلول‌های سفید خون در خون، که ممکن است ناشی از عفونت‌ها، التهابات یا سایر شرایط بیماری‌ای باشد.

۳. بیماری‌های مرتبط با پلاکت‌های خونی

هر نوع اختلالی در تولید و تکثیر پلاکت‌ها می‌تواند روی سلامت بدن تاثیر داشته باشد. برخی از مهم‌ترین بیماری‌های مربوط به پلاکت‌ها شامل موارد زیر می‌شود.

• ترومبوسیتوز اولیه

این بیماری به نام ترومبوسیتوز اولیه نیز شناخته می‌شود و باعث افزایش تولید پلاکت‌ها می‌شود. علت دقیق آن هنوز مشخص نیست، اما افزایش تعداد پلاکت‌ها موجب نقض عملکرد صحیح این سلول‌های خونی می‌شود. این نقض ممکن است منجر به لخته شدن خون، خونریزی یا هر دو واکنش گردد.

• ترومبوسیتوپنی

این بیماری به کاهش تعداد پلاکت‌های خون منجر می‌شود. این کاهش ممکن است به دلیل عوامل مختلفی اتفاق بیافتد. در اغلب مواقع، این بیماری بدون نشانه و علامت ویژه‌ای رخ می‌دهد، اما گاهی ممکن است منجر به خونریزی غیرطبیعی شود.

• پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک

این بیماری نیز با کاهش تعداد پلاکت‌ها در خون همراه است و علت دقیق آن هنوز مشخص نیست. بیشتر بیماران مبتلا به پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک هیچ نشانه و علامتی ندارند. با این حال، برخی از آنها ممکن است علائمی مانند کبودی غیرطبیعی، لکه‌های قرمز روی پوست یا خونریزی غیرطبیعی را تجربه کنند.

۴. بیماری‌های مرتبط با پلاسمای خون

 پلاسما بخش مایع خون بوده و از آب، نمک و پروتئین تشکیل شده است. این بیماری‌ها شامل موارد زیر می‌شوند.

•  هِموفیلی:

یک اختلال انعقادی ژنتیک است که ناشی از کمبود یکی از فاکتورهای انعقاد خون، معمولاً فاکتور VIII یا IX، می‌باشد. افراد مبتلا به هموفیلیا ممکن است در مواقع جراحی یا زخمات حاد به خونریزی شدید دچار شوند.

• فون ویلبراند:

 یک نوع اختلال ارثی است که با مشکلات لخته شدن خون مرتبط است. در افراد دچار این اختلال ژنتیکی، پروتئین فون ویلبراند به میزان کمی یا به صورت غیرفعال تولید می‌شود. اغلب افراد مبتلا به این بیماری هیچ علامت یا نشانه‌ای ندارند و بیماری معمولاً در زمان جراحت یا خونریزی غیرطبیعی تشخیص داده می‌شود.

• ترومبوز:

افراد مبتلا به بیماری ترومبوز، لخته‌های خون در وریدهای عمیق بدن خود می‌پذیرند، از جمله در ساق پا. این لختها می‌توانند با جریان خون حرکت کرده و به ریه‌ها برسند، که در نهایت منجر به آمبولی ریه می‌شود.

• میلوم سلول پلاسما:

 یک سرطان است که از سلول‌های پلاسما در مغز استخوان شروع می‌شود. در این بیماری، تکثیر سلول‌های پلاسما افزایش می‌یابد و تومورهایی در استخوان‌ها شکل می‌گیرد. این سلول‌های سرطانی پادتن‌های غیرطبیعی تولید کرده که باعث ازبین‌رفتن پروتئین‌های سالم می‌شوند. در نتیجه، شخص دچار غلظت خون شده و ممکن است کلیه‌ها آسیب ببینند.

هر کدام از این بیماری‌ها نیاز به تشخیص و مدیریت متخصصانه دارند و درمان‌های مختلفی از جمله داروها، تراپی های سلولی، تغذیه خاص و در برخی موارد پیوند اعضا ممکن است اجرا شود.

تشخیص بیماری های:

تشخیص بیماری‌های خونی ممکن است از طریق مجموعه‌ای از روش‌ها و آزمایش‌های مختلف انجام شود. در زیر به برخی از مهمترین روش‌ها اشاره می‌شود:

۱. آزمایش خون معمول (CBC):

این آزمایش اطلاعات مهمی از جمله تعداد سلول‌های خونی (رده‌های مختلف سلول‌های خونی از جمله گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکت‌ها) و اندازه آن‌ها را فراهم می‌کند. این اطلاعات به ارزیابی وضعیت سلامت خون و تشخیص ممکن بیماری‌های خونی کمک می‌کنند.

۲. آزمایش‌های شیمیایی:
– آزمایش فرمانتاسیون (Coagulation Tests): این آزمایش‌ها به بررسی وقت لخته‌زایی خون می‌پردازند و ممکن است در تشخیص بیماری‌های خونی مانند هموفیلیا مفید باشند.
– آزمایش‌های تشخیصی ملکولی: مثل PCR برای تشخیص اختلالات ژنتیک خونی.

۳. آزمایش‌های ایمونولوژی:
– آزمایش آنتی‌ژن‌ها و آنتی‌بادی‌ها: برای تشخیص بیماری‌های خونی اتوایمونیتری و دیگر بیماری‌های ایمونولوژیک.

۴. آزمایش‌های تصویربرداری:
– آزمایش‌های تصویربرداری خون: برای بررسی ساختار داخلی سلول‌های خونی.

۵. بیوپسی خون:

در مواردی که نیاز به اطلاعات دقیق‌تر از نمونه خون است، بیوپسی خون ممکن است انجام شود.

تشخیص دقیق بیماری‌های خونی نیاز به همکاری متخصصان پزشکی، مختصریتهای متنوعی از آزمایشات و تجزیه و تحلیل‌ها دارد.

درمان بیماری خونی:

درمان بستگی به نوع بیماری و شدت آن دارد. در زیر تعدادی از روش‌های درمان برخی از بیماری‌های خونی ذکر شده‌اند:

۱. کم خونی:
– مکمل‌های آهن: برای افرادی که دارای کمبود آهن هستند.
– ترانسفوژن: در موارد شدیدتر آنمیا یا در مواردی که مصرف مکمل آهن موثر نباشد.
– داروهای استیمولانت خون: برای تحریک تولید گلبولهای قرمز در مواردی که نیاز به افزایش تولید آنها هست.

۲. لوکمی:
– کموتراپی: استفاده از داروهای شیمی درمانی برای کنترل نمو و تقسیم سلول‌های خونی.
– پیوند نخاع استخوان: در برخی موارد انجام می‌شود تا سلول‌های سالم نخاع استخوان به جای سلول‌های خونی ناپسند جایگزین شوند.

۳. هموفیلیا:

– تزریق فاکتور نقص: درمان اصلی هموفیلیا با تزریق فاکتورهای لازم برای جبران نقص فاکتورهای لخته‌ای خون.
– داروهای آنتی‌فیبرینولیتیک: جهت کنترل خونریزی در صورت لازم.

۴. انیمیا سیکلی:
– مدیریت علائم: درمان مشکلات مرتبط با انیمیا سیکلی مانند درد و علائم اضافی.

۵. لوکمی مزمن میلوژنوس (CML):
– داروهای تجویز شده (Imatinib، Dasatinib، Nilotinib): این داروها به عنوان ترکیبات مهارکننده تیروزین کیناز موثر هستند.
– پیوند نخاع استخوان: در مواردی که درمان دارویی کافی نباشد.

۶. لوکمی حاد لنفوبلاستیک (ALL) و لوکمی حاد میلوئیدی (AML):

– کموتراپی: استفاده از داروهای شیمی درمانی برای کاهش تعداد سلول‌های لنفوسیت‌ها یا میلوئیدی.
– پیوند نخاع استخوان: در مواردی که نیاز به جایگزینی نخاع استخوان هست.

هر درمانی بر اساس نوع بیماری و ویژگی‌های فرد متفاوت است. تصمیم در مورد درمان بهترین نتیجه بر اساس تشخیص پزشک و متخصصان حوزه خونی گرفته می‌شود.

سلامت باشید.

خواندن این مطلب شاید برای شما مفید باشد.