بیماری بلانت
بیماری بلانت (Blount’s disease) یک بیماری نادر است که باعث خمیدگی و کمانی شدن استخوانهای ساق پا در کودکان و نوجوانان میشود. این بیماری معمولاً بر روی استخوان درشتنی (تیبیا) تأثیر میگذارد.
انواع بلانت
بیماری بلانت به دو نوع اصلی تقسیم میشود:
- بیماری بلانت نوع نوزادی (Infantile Blount’s Disease):
- این نوع قبل از سن ۴ سالگی ظاهر میشود.
- بیشتر در کودکان نوپا و خردسال دیده میشود.
- معمولاً هر دو پا را تحت تأثیر قرار میدهد.
- علائم شامل خمیدگی و کمانی شدن ساق پاها است که ممکن است با رشد کودک بیشتر شود.
- اگر زود تشخیص داده شود، درمان غیر جراحی مثل استفاده از بریسها ممکن است مؤثر باشد، اما در موارد شدیدتر ممکن است نیاز به جراحی باشد.
- بیماری بلانت نوع نوجوانی (Adolescent Blount’s Disease):
- این نوع در کودکان بزرگتر و نوجوانان (معمولاً بعد از سن ۱۰ سالگی) رخ میدهد.
- برخلاف نوع نوزادی، اغلب فقط یک پا را درگیر میکند.
- معمولاً در کودکان با وزن بالاتر مشاهده میشود.
- درمان معمولاً پیچیدهتر است و اغلب نیاز به جراحی برای اصلاح خمیدگی استخوان دارد.
در هر دو نوع، هدف از درمان اصلاح خمیدگی استخوانها و جلوگیری از پیشرفت بیشتر بیماری است.
علل
علت دقیق بیماری بلانت به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل مختلفی میتوانند در بروز آن نقش داشته باشند. برخی از این عوامل عبارتند از:
- وزن زیاد بدن:
- یکی از عوامل اصلی مرتبط با بیماری بلانت، وزن زیاد بدن است. کودکان و نوجوانانی که اضافه وزن دارند، فشار بیشتری بر استخوانهای ساق پا وارد میکنند که ممکن است باعث خمیدگی و کمانی شدن آنها شود.
- عوامل ژنتیکی:
- برخی تحقیقات نشان میدهند که عوامل ژنتیکی ممکن است در بروز بیماری بلانت نقش داشته باشند. این بدان معنی است که اگر یکی از والدین یا افراد نزدیک خانواده دچار این بیماری شده باشد، احتمال ابتلای کودک به آن افزایش مییابد.
- رشد غیرعادی استخوان:
- در برخی موارد، رشد غیرعادی صفحه رشد (Growth Plate) در استخوان درشتنی (تیبیا) ممکن است منجر به خمیدگی استخوان شود. این رشد غیرعادی میتواند به دلیل عوامل داخلی استخوان یا فشار خارجی ناشی از وزن بدن باشد.
- زود راه رفتن:
- کودکانی که زودتر از معمول شروع به راه رفتن میکنند، به خصوص اگر وزن بالایی داشته باشند، ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری بلانت قرار گیرند. فشار ناشی از وزن بدن بر استخوانهای در حال رشد میتواند به تغییر شکل آنها منجر شود.
در حالی که این عوامل میتوانند خطر ابتلا به بیماری بلانت را افزایش دهند، اما علت دقیق بروز این بیماری همچنان نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.
علائم
علائم بیماری بلانت معمولاً در پاهای کودک یا نوجوان ظاهر میشود و شامل موارد زیر است:
- خمیدگی یا کمانی شدن پاها (Genu Varum):
- این علامت اصلی بیماری بلانت است. استخوانهای ساق پا (به ویژه استخوان درشتنی یا تیبیا) به سمت داخل خم میشوند، که باعث میشود پاها به شکل کمانی یا منحنی به نظر برسند.
- عدم تقارن پاها:
- در نوع نوجوانی بیماری بلانت، معمولاً فقط یک پا درگیر میشود، که میتواند باعث عدم تقارن در ظاهر پاها شود.
- کوتاهی پا:
- یکی از پاها ممکن است کوتاهتر از پای دیگر شود، که میتواند به مشکلاتی در راه رفتن و تعادل منجر شود.
- درد در ساق پا یا زانو:
- با پیشرفت بیماری، ممکن است کودک یا نوجوان در ناحیه ساق پا یا زانو احساس درد کند. این درد ممکن است هنگام راه رفتن یا ایستادن طولانی مدت تشدید شود.
- مشکلات در راه رفتن:
- خمیدگی شدید پاها میتواند باعث مشکلاتی در راه رفتن شود. ممکن است کودک به طور غیرعادی راه برود یا به علت عدم تعادل در حین راه رفتن لنگ بزند.
- کاهش تحرک:
- به مرور زمان و با پیشرفت بیماری، ممکن است تحرک پاها محدود شود و کودک نتواند به راحتی فعالیتهای روزمره را انجام دهد.
این علائم معمولاً با رشد کودک تشدید میشوند، بنابراین تشخیص زودهنگام و درمان به موقع بسیار مهم است تا از پیشرفت بیشتر بیماری و بروز عوارض جلوگیری شود.
درمان
سن کودک، و نوع بیماری (نوزادی یا نوجوانی) متفاوت است. روشهای درمانی شامل موارد زیر میشوند:
۱. درمان غیر جراحی:
- بریسهای ارتوپدی (Orthotic Bracing):
- در مراحل اولیه بیماری، بهویژه در نوع نوزادی، استفاده از بریسهای ارتوپدی میتواند به تصحیح خمیدگی استخوان کمک کند. بریسها معمولاً به طور مداوم استفاده میشوند تا استخوانها را به موقعیت صحیح هدایت کنند.
- فیزیوتراپی:
- فیزیوتراپی میتواند به تقویت عضلات پا و بهبود تعادل و هماهنگی کمک کند. این درمان بهویژه برای کودکانی که از بریس استفاده میکنند مفید است.
۲. درمان جراحی:
- استئوتومی (Osteotomy):
- در موارد شدیدتر، بهویژه در نوع نوجوانی یا در کودکانی که بریسها مؤثر نبودهاند، استئوتومی انجام میشود. این جراحی شامل برش و تصحیح استخوان خمیده (معمولاً تیبیا) است تا آن را به موقعیت صحیح برگرداند.
- فیکساسیون خارجی (External Fixation):
- در برخی موارد، پس از استئوتومی، از دستگاههای فیکساسیون خارجی برای نگهداشتن استخوان در موقعیت صحیح تا زمان بهبود کامل استفاده میشود.
- تثبیت رشد (Growth Modulation):
- این روش برای متوقف کردن یا تغییر جهت رشد استخوان در صفحه رشد استخوان انجام میشود تا خمیدگی اصلاح شود. این روش بیشتر در کودکانی که هنوز در حال رشد هستند، به کار میرود.
۳. پیگیریهای مداوم:
- بررسیهای دورهای:
- کودکان مبتلا به بیماری بلانت باید بهطور منظم توسط پزشک معاینه شوند تا از پیشرفت بیماری و پاسخ به درمان اطمینان حاصل شود. رادیوگرافیهای منظم ممکن است برای ارزیابی وضعیت استخوانها ضروری باشد.
- تغییرات سبک زندگی:
- مدیریت وزن و حفظ فعالیت بدنی مناسب میتواند به کاهش فشار بر استخوانها و جلوگیری از بدتر شدن بیماری کمک کند.
۴. درمان مکمل:
- توانبخشی و آموزش:
- پس از جراحی، برنامههای توانبخشی شامل تمرینات فیزیکی و آموزش در مورد مراقبت از پاها برای حفظ نتایج درمانی مهم هستند.
درمان زودهنگام بیماری بلانت میتواند از پیشرفت بیشتر بیماری جلوگیری کرده و عملکرد طبیعی پاها را بازگرداند.