درمانگاه شبانه‌روزي عمومی و تخصصي فاضل با هدف ارتقاي سلامت مردم منطقه شمال شهر اصفهان در سال 1395 به صورت خیریه فعاليت خود را آغاز نموده است.
زردپی یا تاندون
زردپی یا تاندون (به انگلیسی: Tendon) یک بافت پیوندی است که عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کند. تاندون‌ها بسیار قوی و انعطاف‌پذیر هستند و نقش مهمی در انتقال نیروی عضلانی به استخوان‌ها برای ایجاد حرکت دارند. به دلیل ماهیتشان، تاندون‌ها باید کشش و فشار زیادی را تحمل کنند و از این رو مستعد آسیب‌دیدگی نیز هستند، به‌ویژه در افرادی که فعالیت‌های ورزشی یا جسمی سنگین انجام می‌دهند.
انواع تاندون ها
با توجه به عملکرد و ساختارشان به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. هر نوع تاندون برای انجام حرکات خاص و نیازهای بدن تطبیق یافته است. برخی از مهم‌ترین انواع تاندون‌ها عبارت‌اند از:
- تاندون‌های کششی (Tensile Tendons): این نوع تاندون‌ها مسئول انتقال نیروی عضلات به استخوان‌ها برای ایجاد حرکات هستند. آن‌ها در طول انقباض عضلات کشیده می‌شوند تا استخوان‌ها را به حرکت درآورند.
- مثال: تاندون آشیل که عضلات ساق پا را به استخوان پاشنه متصل می‌کند و نقش مهمی در حرکت و تحمل وزن بدن دارد.
- تاندون‌های فشاری (Compressive Tendons): این تاندون‌ها عمدتاً در مناطقی قرار دارند که باید در برابر فشاری که به استخوان‌ها وارد می‌شود مقاومت کنند. این تاندون‌ها معمولاً در محل‌هایی که مفاصل خم می‌شوند (مانند زانو) نقش دارند.
- مثال: تاندون پاتلا که فشار زیادی در هنگام حرکت زانو به آن وارد می‌شود.
- تاندون‌های لغزشی (Sliding Tendons): این تاندون‌ها در نقاطی از بدن قرار دارند که حرکات پیچیده و دقیق‌تری نیاز است. این نوع تاندون‌ها در کانال‌های مخصوصی حرکت می‌کنند و به راحتی در طول عضله یا استخوان می‌لغزند.
- مثال: تاندون‌های دست و انگشتان که باعث حرکت دقیق و انعطاف‌پذیر دست می‌شوند.
- تاندون‌های انعطاف‌پذیر (Elastic Tendons): این تاندون‌ها ویژگی‌های کشسانی بیشتری دارند و پس از کشیدگی به حالت اولیه بازمی‌گردند. آن‌ها در عضلاتی که به حرکات تکراری و سریع نیاز دارند، وجود دارند.
- مثال: تاندون‌های موجود در عضلات پشت پا و ران که در حرکات سریع مانند دویدن یا پریدن به کار می‌آیند.
محل قرارگیری
تاندون‌ها در سراسر بدن قرار دارند و بین عضلات و استخوان‌ها توزیع شده‌اند. محل دقیق قرارگیری آن‌ها بستگی به عضله و استخوان مربوطه دارد. برخی از مهم‌ترین تاندون‌های بدن عبارت‌اند از:
- تاندون آشیل: در پشت ساق پا قرار دارد و عضلات ساق پا را به استخوان پاشنه (کالکانئوس) متصل می‌کند. این تاندون از قوی‌ترین و بزرگ‌ترین تاندون‌های بدن است و در راه رفتن، دویدن و پریدن نقش کلیدی دارد.
- تاندون‌های شانه (روتاتور کاف): شامل مجموعه‌ای از تاندون‌ها هستند که عضلات شانه را به استخوان‌های شانه متصل می‌کنند و در حرکت و پایداری مفصل شانه نقش دارند.
- تاندون‌های دست و انگشتان: این تاندون‌ها عضلات بازو و ساعد را به استخوان‌های دست و انگشتان متصل می‌کنند و حرکت‌های دقیق دست و انگشتان را ممکن می‌سازند.
- تاندون پاتلا: در جلوی زانو قرار دارد و عضله چهارسر ران را به استخوان ساق پا (تیبیا) متصل می‌کند. این تاندون در حرکات کششی و خم شدن زانو نقش مهمی دارد.
- تاندون‌های ساعد: تاندون‌های فلکسور و اکستنسور در ساعد قرار دارند که مسئول حرکت‌های مختلف مچ و انگشتان هستند.
به‌طور کلی، هر جایی که عضله به استخوان متصل می‌شود، تاندون وجود دارد و در بسیاری از نقاط بدن تاندون‌های کوچکی برای انجام حرکات پیچیده و ظریف‌تر قرار دارند.
عملکرد تاندون ها
تاندون‌ها بسته به نیاز هر قسمت از بدن، ساختار و عملکرد خود را دارند و برای حمایت از حرکات خاص بدن تکامل یافته‌اند.
تاندون‌ها عملکرد بسیار مهمی در بدن دارند و وظایف اصلی آن‌ها به شرح زیر است:
- انتقال نیرو: تاندون‌ها نیرویی که توسط عضلات تولید می‌شود را به استخوان‌ها منتقل می‌کنند. این نیرو باعث می‌شود که استخوان‌ها حرکت کنند و حرکات بدن مانند راه رفتن، دویدن، بلند کردن و … ممکن شود.
- پایداری مفاصل: تاندون‌ها به حفظ پایداری مفاصل کمک می‌کنند. وقتی عضلات منقبض می‌شوند، تاندون‌ها نیروی عضلات را به مفاصل منتقل می‌کنند و این امر باعث پایداری و کنترل حرکت مفاصل می‌شود.
- جذب و توزیع شوک: تاندون‌ها قادرند نیرویی که به مفاصل وارد می‌شود را جذب کرده و به شکلی یکنواخت توزیع کنند تا از آسیب به مفاصل جلوگیری شود.
- انعطاف‌پذیری و کشش: تاندون‌ها خاصیت کشسانی دارند که به آن‌ها اجازه می‌دهد تا در هنگام حرکت کشیده شوند و سپس به حالت اولیه بازگردند. این ویژگی به حرکت نرم‌تر و جلوگیری از آسیب‌های عضلانی و مفصلی کمک می‌کند.
- حفاظت از عضلات و استخوان‌ها: تاندون‌ها به عنوان یک لایه محافظ بین عضلات و استخوان‌ها عمل می‌کنند و از آسیب‌دیدگی‌های ناشی از فشار و اصطکاک جلوگیری می‌کنند.
این عملکردها باعث می‌شود که تاندون‌ها نقش اساسی در حفظ حرکت و تعادل بدن ایفا کنند.
آسیب‌های تاندون از مشکلات شایع و اغلب دردناکی هستند که می‌توانند ناشی از استفاده بیش از حد، حرکات نادرست یا فشار بیش از حد بر تاندون باشند. انواع مختلفی از آسیب‌های تاندون وجود دارد که در زیر به برخی از رایج‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود:
۱. تاندونیت (التهاب تاندون)
- شرح: این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که تاندون ملتهب یا تحریک می‌شود. تاندونیت می‌تواند به دلیل استفاده بیش از حد از تاندون در اثر انجام حرکات تکراری یا فشارهای مداوم ایجاد شود.
- علائم: درد، تورم، حساسیت به لمس و کاهش دامنه حرکتی در ناحیه آسیب‌دیده.
- مثال‌ها: تاندونیت شانه، تاندونیت آشیل.
۲. پارگی تاندون
- شرح: این نوع آسیب زمانی رخ می‌دهد که تاندون به طور کامل یا جزئی پاره می‌شود. پارگی تاندون معمولاً نتیجه فشار یا کشش ناگهانی و شدید است.
- علائم: درد شدید ناگهانی، ناتوانی در حرکت عضو آسیب‌دیده، ضعف شدید و تورم.
- مثال‌ها: پارگی تاندون آشیل یا پارگی تاندون روتاتور کاف در شانه.
۳. تنوسینوویت (التهاب غلاف تاندون)
- شرح: این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که غلافی که تاندون را احاطه کرده است ملتهب می‌شود. این بیماری معمولاً در نواحی مانند دست‌ها و مچ‌ها دیده می‌شود.
- علائم: درد، تورم و احساس خشکی یا مشکل در حرکت دادن عضو.
- مثال‌ها: تنوسینوویت دکوروان (در مچ دست).
۴. تاندینوپاتی (آسیب مزمن تاندون)
- شرح: این اصطلاح به هرگونه مشکل مزمن در تاندون‌ها اشاره دارد، به ویژه تاندون‌هایی که به طور مداوم تحت فشار قرار گرفته‌اند. این حالت می‌تواند در اثر انجام حرکات تکراری یا به دنبال تاندونیت درمان نشده ایجاد شود.
- علائم: درد طولانی مدت، کاهش عملکرد تاندون، ضعف و حساسیت به لمس.
- مثال‌ها: تاندینوپاتی پاتلا (زانو)، تاندینوپاتی آشیل.
۵. کلسیفیک تاندینوپاتی
- شرح: در این وضعیت، کلسیم در داخل تاندون تجمع می‌یابد و باعث ایجاد درد و التهاب می‌شود. علت دقیق این بیماری مشخص نیست، اما می‌تواند به دلیل آسیب‌دیدگی یا فشارهای مکرر باشد.
- علائم: درد شدید، کاهش دامنه حرکتی و گاهی قرمزی یا تورم در ناحیه آسیب‌دیده.
- مثال‌ها: معمولاً در شانه‌ها دیده می‌شود.
۶. تنوسینوز (زخم تاندون)
- شرح: این نوع آسیب در اثر زخم شدن تاندون‌ها رخ می‌دهد که باعث ضعف و سفتی در حرکات تاندون می‌شود. معمولاً به دلیل آسیب‌های مزمن و درمان نشدن به موقع تاندون ایجاد می‌شود.
- علائم: سفتی و کاهش دامنه حرکتی، درد و ضعف در ناحیه آسیب‌دیده.
۷. آسیب‌های ناشی از استفاده مکرر (Overuse Injuries)
- شرح: این آسیب‌ها ناشی از استفاده بیش از حد از تاندون‌ها در اثر انجام حرکات تکراری، به ویژه در ورزشکاران یا افرادی که کارهای فیزیکی سنگین انجام می‌دهند، ایجاد می‌شود.
- علائم: درد، سفتی و تورم در ناحیه تاندون، به ویژه پس از انجام فعالیت.
- مثال‌ها: تاندونیت تنیس‌بازان (Tennis Elbow) و تاندونیت دوندگان.
درمان آسیب‌های تاندون
- استراحت: استراحت دادن به ناحیه آسیب‌دیده به بهبود سریع‌تر کمک می‌کند.
- یخ‌گذاری: استفاده از یخ برای کاهش التهاب و درد مفید است.
- داروهای ضدالتهابی: داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.
- فیزیوتراپی: تمرینات کششی و تقویتی می‌توانند به بهبود عملکرد تاندون و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر کمک کنند.
- جراحی: در موارد شدید مانند پارگی تاندون، ممکن است نیاز به جراحی باشد.
پیشگیری از آسیب‌های تاندون با انجام حرکات صحیح و کشش‌های مناسب پیش از فعالیت‌های فیزیکی می‌تواند مفید باشد.
سلامت باشید.
