شامل چندین نوع مختلف است که بر اساس ناحیه‌ای از چشم که تحت تأثیر قرار گرفته است، تقسیم‌بندی می‌شوند. در ادامه به برخی از انواع شایع سرطان چشم اشاره می‌شود:

۱. ملانوما چشمی (Ocular Melanoma)

نوعی سرطان است که در ملانوسیت‌ها (سلول‌های تولید کننده رنگدانه) ایجاد می‌شود. ملانوما چشمی می‌تواند در بخش‌های مختلف چشم ایجاد شود:

• ملانوما عنبیه: در قسمت رنگی چشم (عنبیه) ایجاد می‌شود و معمولاً رشد کندی دارد.
• ملانوما مشیمیه: در لایه مشیمیه که بین شبکیه و صلبیه قرار دارد، ایجاد می‌شود و شایع‌ترین نوع ملانوما چشمی است.
• ملانوما ملتحمه: در لایه نازک که سطح داخلی پلک‌ها و سطح خارجی چشم را پوشانده، ایجاد می‌شود.

۲. رتینوبلاستوما (Retinoblastoma)

بیشتر در کودکان رخ می‌دهد و در شبکیه (لایه نازک حساس به نور در پشت چشم) ایجاد می‌شود. این سرطان ممکن است یک چشم یا هر دو چشم را درگیر کند و معمولاً در سنین پایین تشخیص داده می‌شود.

۳. لنفوم چشمی (Ocular Lymphoma)

نوعی سرطان است که در لنفوسیت‌ها (سلول‌های سیستم ایمنی) ایجاد می‌شود و می‌تواند به چشم‌ها منتقل شود. این نوع سرطان معمولاً به عنوان لنفوم داخل چشم یا لنفوم شبکیه شناخته می‌شود.

۴. سرطان پلک (Eyelid Cancer)

سرطان پلک نوعی سرطان است که بر روی پوست پلک‌ها تأثیر می‌گذارد. انواع مختلفی از سرطان پوست می‌توانند پلک‌ها را درگیر کنند، از جمله سرطان سلول‌های قاعده‌ای (Basal Cell Carcinoma) و سرطان سلول‌های سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma).

۵. تومورهای عصبی چشمی (Optic Nerve Tumors)

این نوع تومورها در عصب بینایی که اطلاعات بصری را از چشم به مغز منتقل می‌کند، ایجاد می‌شوند. این تومورها می‌توانند باعث فشار بر عصب بینایی و از دست دادن بینایی شوند.

۶. متاستازهای چشمی (Ocular Metastases)

سرطان‌هایی که در سایر قسمت‌های بدن ایجاد شده‌اند، ممکن است به چشم‌ها متاستاز دهند. شایع‌ترین سرطان‌هایی که به چشم‌ها متاستاز می‌دهند، شامل سرطان پستان و سرطان ریه هستند.

هر یک از این انواع سرطان چشم می‌تواند علائم و نشانه‌های خاص خود را داشته باشد و تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به بهبود پیش‌آگهی و کاهش عوارض کمک کند. معاینات منظم چشمی و توجه به تغییرات غیرطبیعی در چشم‌ها می‌تواند به تشخیص زودهنگام کمک کند.

علائم سرطان چشم

علائم سرطان چشم می‌تواند بسته به نوع و محل سرطان متفاوت باشد. در اینجا برخی از علائم عمومی سرطان چشم آورده شده است:

۱. تغییرات در دید

• تاری دید: کاهش وضوح دید یا مشاهده دید تیره.
• مشاهده نقاط تاریک یا خطوط کج: دیدن نقاط تاریک یا خطوط کج در میدان دید.
• دوبینی: دید دو تصویر از یک شیء.

۲. تغییرات در ظاهر چشم

• تغییر در رنگ یا اندازه عنبیه: تغییر در رنگ عنبیه یا بزرگ شدن غیرعادی آن.
• تغییر در شکل مردمک: مردمک چشم به شکلی غیر طبیعی تغییر شکل می‌دهد.
• برآمدگی یا توده روی چشم: ظهور توده یا برآمدگی قابل مشاهده روی سطح چشم یا در داخل چشم.

۳. درد و ناراحتی

• درد در یا اطراف چشم: اگرچه نادر است، اما ممکن است برخی افراد درد یا فشار در یا اطراف چشم خود را تجربه کنند.
• قرمزی یا تورم: چشم ممکن است قرمز یا متورم شود.

۴. علائم دیگر

• پرتوهای نور: مشاهده پرتوهای نور یا جرقه‌های روشن در میدان دید.
• کاهش میدان دید محیطی: از دست دادن دید محیطی یا تونل‌دید.

علائم خاص برای انواع مختلف سرطان چشم

ملانوما چشمی:

• لکه تیره روی عنبیه.
• تغییرات در دید مانند تاری دید یا دیدن نقاط تاریک.

رتینوبلاستوما (در کودکان):

• لکه سفید در مردمک: مشاهده یک لکه سفید در مردمک چشم (بازتاب غیر طبیعی نور).
• چپ‌چشمی: چشم‌ها در جهات مختلف نگاه می‌کنند (استرابیسم).

لنفوم چشمی:

• کاهش بینایی.
• چشم درد و قرمزی.

وقتی باید به پزشک مراجعه کرد؟

• هرگونه تغییر ناگهانی یا غیرعادی در دید.
• مشاهده توده یا برآمدگی در یا اطراف چشم.
• درد یا فشار غیرعادی در چشم.
• هرگونه تغییر در رنگ یا اندازه عنبیه یا مردمک.

تشخیص سرطان چشم

درمان سرطان چشم بستگی به نوع، اندازه، محل و مرحله سرطان، و همچنین سن و وضعیت کلی سلامت بیمار دارد. روش‌های درمانی مختلفی برای مدیریت سرطان چشم وجود دارد که می‌تواند شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، و درمان‌های لیزری باشد. در ادامه به بررسی هر یک از این روش‌ها پرداخته می‌شود:

۱. جراحی

• انکلوئیشن (برداشتن کل چشم): این روش برای موارد شدید ملانوما چشمی استفاده می‌شود که در آن کل چشم برداشته می‌شود. پس از این جراحی، یک چشم مصنوعی قرار داده می‌شود.
• ایرایدوکتومی: برداشتن بخشی از عنبیه برای درمان ملانوما عنبیه.
• ایرایدوکتومی: برداشتن کامل عنبیه.
• ایکسنتراسیون: برداشتن کل چشم و بافت‌های اطراف آن برای موارد بسیار پیشرفته سرطان.

۲. پرتودرمانی

• براکی‌تراپی (پرتودرمانی داخلی): در این روش، یک منبع رادیواکتیو کوچک در نزدیکی تومور قرار داده می‌شود تا به طور مستقیم به سلول‌های سرطانی تابش کند.
• پرتودرمانی خارجی: استفاده از پرتوهای خارجی برای تخریب سلول‌های سرطانی.

۳. شیمی‌درمانی

• تزریق مستقیم به چشم: داروهای شیمی‌درمانی ممکن است مستقیماً به داخل چشم تزریق شوند.
• شیمی‌درمانی سیستمیک: استفاده از داروهای شیمی‌درمانی که به صورت وریدی یا خوراکی مصرف می‌شوند و در سراسر بدن عمل می‌کنند.

۴. درمان لیزری

• ترموترپی (ترموترپی لیزری): استفاده از لیزر برای تولید حرارت و تخریب سلول‌های سرطانی.
• لیزر فوتوکوآگولیشن: استفاده از لیزر برای بستن عروق خونی که تومور را تغذیه می‌کنند.

۵. درمان فتودینامیک

• فتودینامیک تراپی (PDT): استفاده از دارویی که با تابش نور فعال می‌شود و سلول‌های سرطانی را تخریب می‌کند.

۶. درمان‌های هدفمند

• ایمونوتراپی: استفاده از داروهایی که سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کنند تا سلول‌های سرطانی را هدف قرار دهد.
• داروهای هدفمند: داروهایی که به مولکول‌های خاصی در سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند.

۷. مراقبت‌های حمایتی و پالیاتیو

• مدیریت علائم: ارائه مراقبت‌هایی برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار، مانند مدیریت درد و درمان عوارض جانبی.
• پشتیبانی روانی: ارائه مشاوره و پشتیبانی روانی به بیمار و خانواده او.

انتخاب بهترین روش درمانی

انتخاب بهترین روش درمانی بستگی به چندین عامل دارد:

• نوع و محل دقیق تومور.
• مرحله سرطان و میزان گسترش آن.
• سن و وضعیت کلی سلامت بیمار.
• ترجیحات بیمار و خانواده او.

مراقبت‌های بعد از درمان

• پیگیری منظم: مراجعه منظم به پزشک برای بررسی وضعیت سلامت و تشخیص هرگونه بازگشت احتمالی سرطان.
• توانبخشی: ممکن است نیاز به توانبخشی بینایی و استفاده از تجهیزات کمکی برای بهبود کیفیت زندگی وجود داشته باشد.
• پشتیبانی روانی: ارائه مشاوره و پشتیبانی برای کمک به بیمار و خانواده در مواجهه با تغییرات ناشی از درمان سرطان.

درمان سرطان چشم می‌تواند پیچیده و چند مرحله‌ای باشد، اما با تشخیص زودهنگام و انتخاب روش‌های درمانی مناسب، بسیاری از بیماران می‌توانند بهبودی قابل توجهی را تجربه کنند و کیفیت زندگی خود را حفظ کنند.

پیشگیری و مراقبت