کلیه و عملکرد آن

کلیه‌ها یا گوشت‌کدوها ارگان‌های حیاتی در سیستم ادراری انسان هستند و وظیفه اصلی آنها تصفیه خون و حذف مواد زائد از بدن است. عملکرد کلیه‌ها به وسیله نفرون‌ها انجام می‌شود، که واحدهای کوچکتر ساختارهای کلیه هستند. کلیه‌ها در هر دو طرف اسپینال کلوم (ستون فقرات) قرار دارند و به صورت جفتی عمل می‌کنند. کلیه یک ارگان حساس و مهم است و نقصان در عملکرد آن ممکن است منجر به مشکلات جدی بهداشتی شود. امراض مختلفی ممکن است بر کلیه‌ها تأثیر بگذارند، از جمله نارسایی کلیه، سنگ کلیه، یا التهاب‌های مختلف.

ساختار کلیه

کلیه‌ها از نظر اندام‌شناسی به عنوان ارگان‌های زنده در سیستم ادراری شناخته می‌شوند. این ارگان‌ها در قسمت پشتین داخل بدن، در هر دو طرف ستون فقرات واقع شده‌اند. اندام‌شناسی کلیه به ویژه به نحوه‌ی ساختار داخلی و عملکرد آنها می‌پردازد. در زیر، ساختار اصلی و اجزای مهم کلیه‌ها ذکر شده است:

۱. نفرونها :

نفرونها واحدهای اصلی و عمده کلیه‌ها هستند. هر کلیه حاوی میلیون‌ها نفرون است که وظیفه تصفیه خون و تولید ادرار را دارند.

۲. کپسول بومن :

ین ساختار به شکل یک کپسول است و قسمتی از نفرون (واحد اصلی کلیه) را در بر می‌گیرد. کپسول بومن به همراه یک گلومرولوس (حلقه خونی) ابتدایی را تشکیل می‌دهد که در فرآیند تصفیه خون نقش دارد.

۳. گلومرولوس :

این گلومرولوس یک حلقه خونی است که خون را به کپسول بومن فشرده و فیلتر می‌کند. در اینجا، مواد مایع و مواد زاید از خون جدا شده و به لوله‌های خونی کلیه انتقال می‌یابند.

۴. لوله‌های خونی :

این لوله‌ها شامل لوله‌های پیچیده‌ای هستند که مواد زائد و اضافی از خون به ادرار منتقل می‌کنند.

۵. لوله کلیه :

این لوله‌ها از کپسول بومن آغاز شده و به شکل پیچیده‌تری در ادامه به نام‌های مختلفی شناخته می‌شوند، از جمله لوله هم‌پیچیده (Proximal Convoluted Tubule)، حلقه نفر (Loop of Henle) و لوله کولکتور (Collecting Duct). در این مراحل، تصفیه خون به ادرار تبدیل می‌شود.

۶. حوضچه کلیه :

این بخش به شکل یک حوضچه است و ادرار از نفرونها جمع‌آوری می‌شود. ادرار پس از تجمیع در حوضچه کلیه به سمت ادرارچه کلیه (Ureter) انتقال می‌یابد.

۷. سرخرگ کلیه و ورید کلیه:

خون از طریق سرخرگ کلیه وارد کلیه می‌شود و پس از تصفیه، خون پاکسازی شده از طریق ورید کلیه خارج می‌شود.

همچنین، کلیه‌ها شامل بافت‌های مهمی مانند بافت هولو، چربی کلیه، و بافت انبوه (Medulla) هم هستند که نقش‌های مختلفی در حفظ تعادل فیزیولوژیک بدن دارند. این اجزا با هم تعامل می‌کنند تا کلیه‌ها وظیفه‌های تصفیه و حفظ تعادل در بدن را انجام دهند.

عملکرد کلیه:

عملکرد کلیه‌ها یک سری وظایف مهم در حفظ تعادل فیزیولوژیک بدن و تصفیه خون انجام می‌دهد. در زیر، عملکرد اصلی کلیه‌ها را می‌توانید بیابید:

۱. تصفیه خون:

– فیلتراسیون:

در کپسول بومن و گلومرولوس، خون از مواد مایع و مواد زاید تصفیه می‌شود. این شامل آب، نمک، مواد زاید از فعالیت‌های سلولی، و سایر مواد محلول است.

– جذب:

لوله‌های خونی و لوله‌های پیچیده در کلیه مواد مورد نیاز برای بدن را از ادرار جذب می‌کنند و به خون باز می‌گردانند.

۲. حفظ تعادل الکترولیتی و مایعات:

– کلیه‌ها نقش مهمی در تعادل مایعات و الکترولیت‌های بدن دارند. آنها سطوح مناسب سدیم، پتاسیم، کلر، کلسیم و سایر املاح را حفظ می‌کنند.

۳. تنظیم فشار خون:

– با ترشح هورمون رنین، کلیه‌ها در تنظیم فشار خون نقش دارند. رنین با تحریک ترشح هورمون انگیوتانسین II کمک به افزایش فشار خون می‌کند.

۴. تولید اریتروپوئیتین (EPO):

– کلیه‌ها مسئول تولید اریتروپوئیتین هستند که یک هورمون است که تولید خون قرمز را تنظیم می‌کند.

۵. مشارکت در تنظیم pH:

– با تخلیه یون‌ها همچون هیدروژن و بی‌کربنات، کلیه‌ها به تنظیم pH بدن کمک می‌کنند.

۶. ادرارزایی و تولید ادرار:

– مواد تصفیه شده و مواد زائد به شکل ادرار از کلیه خارج می‌شود و از طریق حوضچه کلیه، ادرارچه کلیه، مثانه، و ادرار از بدن خارج می‌شود. همه این فرآیندها با هم تعامل کرده و به کلیه‌ها امکان انجام وظایف تصفیه و حفظ تعادل در بدن را می‌دهند. عملکرد صحیح کلیه از اهمیت بسیاری برخوردار است، زیرا تاثیر بسزایی در تعادل شیمیایی بدن، حفظ فشار خون، و انجام صحیح فرآیندهای فیزیولوژیکی دارد. اختلالات در عملکرد کلیه می‌توانند منجر به مشکلات جدی سلامتی شوند.

سلامت باشید.

خواندن این مطلب شاید برای شما مفید باشد.