شیردهی
شیردهی یک فرایند طبیعی و مهم برای تغذیه نوزادان است که فواید بسیاری برای مادر و کودک دارد. تغذیه نوزاد با شیر مادر از پستانهای زن است و جایگزین شیشه شیر یا ظروف دیگر میشود. نوزادان به طور طبیعی با رفلکس مکیدن قادر به مکیدن و بلعیدن شیر هستند. بیشتر مادران میتوانند بدون نیاز به شیر جانشین یا غذاهای دیگر تا ۶ ماه یا بیشتر به نوزاد خود شیر دهند.
مشکلات شیردهی
۱. ترکهای نوک سینه:
- موقعیت نامناسب نوزاد در هنگام خوردن شیر، چسبیدن نادرست به سینه.
- اطمینان حاصل کنید که نوزاد به درستی به سینه چسبیده و موقعیت مناسبی دارد. استفاده از کرمهای مخصوص برای تسکین و بهبود ترکها نیز مفید است.
۲. ماستیت (التهاب سینه):
- عفونت باکتریایی یا عدم تخلیه کامل شیر از سینه.
- تغذیه منظم و کامل، ماساژ ملایم سینه، استفاده از کمپرس گرم و مشورت با پزشک در صورت نیاز به داروهای ضد التهابی یا آنتیبیوتیک.
۳. انسداد مجاری شیر:
- تجمع شیر در یک بخش از سینه که منجر به انسداد مجاری میشود.
- ماساژ ملایم سینه و استفاده از کمپرس گرم قبل اط شروع خوردن شیر کودک و تغییر موقعیت نوزاد در هنگام شیردهی.
۴. کمبود شیر:
- عوامل مختلفی مانند استرس، عدم تغذیه مناسب مادر، فاصله زیاد بین وعدها.
- افزایش تعداد و مدت تغذیه ، مصرف مایعات کافی، تغذیه مناسب و متنوع، و مشورت با مشاور شیردهی یا پزشک.
۵. زیادی شیر:
- تولید بیش از حد شیر که ممکن است منجر به جریان سریع و خفگی نوزاد شود.
- تخلیه مقداری از شیر قبل از شیردهی، تغییر موقعیت شیردهی (به عنوان مثال، قرار دادن نوزاد در موقعیت نیمهخوابیده).
۶. نوک سینههای فرورفته یا صاف:
- شکل طبیعی نوک سینه که ممکن است شیردهی را دشوار کند.
- استفاده از تجهیزات کمکی مانند شیلدهای مخصوص نوک سینه، تحریک نوک سینه قبل از شیردهی.
توصیههای عمومی برای مدیریت مشکلات شیردهی
– آموزش و حمایت: شرکت در کلاسهای آموزشی شیردهی و دریافت حمایت از مشاوران شیردهی یا گروههای حمایتی.
– آرامش و استراحت: استرس و خستگی میتواند تولید شیر را کاهش دهد. بنابراین، استراحت کافی و مدیریت استرس اهمیت دارد.
– تغذیه مناسب: مصرف مواد غذایی مغذی و متنوع و مصرف کافی مایعات برای حفظ تولید شیر ضروری است.
اگر مشکلات شیردهی شدید یا مداوم باشند، مشورت با یک پزشک یا مشاور شیردهی حرفهای بسیار مهم است.
شیر مادر
پژوهشهای علمی، از جمله مطالعههای انجام شده در بررسی ۲۰۰۷ توسط آژانس مراقبت بهداشتی و کیفیت (AHRQ) و پژوهشهای سال ۲۰۰۷ سازمان بهداشت جهانی، مزایای بسیاری را در مورد تغذیه با شیر مادر برای نوزاد نشان دادهاند. برخی از این گزارشها عبارتند از:
مقاومت بیشتر در برابر بیماریها
نوزادان در طول تغذیه با شیر مادر، آنتیبادیهایی را دریافت میکنند که از آنها محافظت مینماید. این یکی از مهمترین ویژگیهای آغوز —شیری که در روزهای ابتدایی پس از تولد تولید میشود— است. شیر مادر حاوی عوامل متعددی از ضدعفونتها است که نوزاد را در برابر بیماریها مقاوم میکند. برخی از این عوامل شامل:
- لیپاز تحریکشده نمک صفرا: حفاظت در برابر عفونتهای آمیبی.
- لاکتوفرین: متصل به آهن و مهار رشد باکتریهای رودهای.
- ایمنوگلوبولین نوع A: محافظت در برابر میکروارگانیسمها.
این ترکیبات ضدعفونت به تقویت سیستم ایمنی نوزاد کمک کرده و او را در برابر بیماریها مقاومتر میکنند.
عفونتهای کمتر
پژوهشهای علمی نشان میدهند که نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند، به طور قابل توجهی کمتر از نوزادانی که از شیر مادر تغذیه نمیکنند به عفونتها مبتلا میشوند.
- عفونت گوش میانی: مطالعهای توسط دانشگاه پزشکی تگزاس نشان داد که نوزادانی که مدت طولانیتری با شیر مادر تغذیه شده بودند، در دو سال اول زندگی به عفونتهای گوش میانی کمتری مبتلا میشدند.
- عفونتهای مختلف: پژوهشی بر روی ۸۷ نوزاد نشان داد که نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند، ۵۰٪ کمتر به بیماری اسهال، ۱۹٪ کمتر به عفونت گوش میانی و ۸۰٪ کمتر به عفونتهای درازمدت گوش میانی مبتلا میشوند.
- عفونتهای دستگاه تنفسی: در پژوهشی ، نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشدند، تا هفت ماه پس از ترخیص از بیمارستان به عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی کمتری مبتلا میشدند.
- عفونتهای دستگاه ادراری: مطالعهای در سال ۲۰۰۴ نشان داد که تغذیه انحصاری با شیر مادر تا هفت ماه پس از تولد، خطر ابتلا به عفونتهای دستگاه ادراری را کاهش میدهد.
- مطالعات AHRQ : این مطالعات نشان داد که تغذیه با شیر مادر باعث کاهش خطر التهاب گوش میانی حاد، اسهال و استفراغ نامشخص، و عفونتهای دستگاه تنفسی میشود.
محافظت در برابر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)
مطالعات نشان میدهند که نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند تا ماههای ۲ تا ۳ انگیختگی بهتری در خواب دارند که با اوج بروز سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) همزمان است. پژوهشی در دانشگاه مونستر نشان داد که تغذیه با شیر مادر، خطر SIDS را تا سن یک سالگی به نصف کاهش میدهد.
هوش بالاتر
«دارلو هاروود» و «موگریج» نشان دادند که کودکانی که بیش از هشت ماه با شیر مادر تغذیه شدهاند، در سنین ۷ تا ۸ سالگی نمره هوشی بالاتری دارند. همچنین پژوهش بر روی ۲٬۷۳۴ جفت خواهر و برادر نشان داد که تغذیه با شیر مادر با هوش بالاتر در ارتباط است.بررسیهای AHRQ نشان داد که هیچ رابطهای بین تغذیه با شیر مادر و عملکرد هوش وجود ندارد. با این حال، پژوهشهای سازمان بهداشت جهانی نشان دادند که تغذیه با شیر مادر با توسعه هوش در دوران کودکی همراه است. دو مطالعه نشان داد که ژن FADS2 در سوختوساز اسیدهای چرب غیر اشباع که در شیر مادر وجود دارد تأثیر دارد و این تأثیر ممکن است بر هوش نوزادان متفاوت باشد.
دیابت کمتر
تغذیه نوزادان با شیر مادر، خطر ابتلا به دیابت نوع ۱ را بهطور قابل توجهی کاهش میدهد. این کاهش خطر در نوزادانی که بهطور منحصربهفرد از شیر مادر تغذیه میکنند، در مقایسه با نوزادانی که زودتر به شیرهای دیگر مانند شیر گاو، شیر خشک یا غذاهای جامد روی میآورند، بیشتر است. همچنین، ثابت شده است که تغذیه با شیر مادر بهعلت تأثیرش بر وزن نوزاد، باعث کاهش چشمگیر ابتلا به دیابت نوع ۲ میشود.
چاقی کمتر در کودکی
تغذیه نوزادان با شیر مادر خطر چاقی مفرط را در کودکان بین ماههای ۳۹ تا ۴۲ کاهش میدهد. اثر محافظتی ، هرچند کوچک، در بسیاری از مطالعات بسیار پایدار بوده و با افزایش مدت زمان تغذیه با شیر مادر افزایش مییابد.
گرایش کمتر برای توسعه بیماریهای آلرژیک (آتوپی)
در کودکانی که در معرض خطر بیشتری برای بیماریهای آلرژیک هستند (در صورت وجود آتوپی در والدین، برادر یا خواهر)، شیردهی منحصربهفرد تا ۴ ماه میتواند سندروم آتوپی را متوقف یا به تأخیر بیندازد، هرچند این فواید بعد از ماه چهارم ممکن است کاهش یابد. عامل کلیدی ممکن است سنی باشد که در آن شیری غیر از شیر مادر معرفی میشود. خطر ابتلا به درماتیت (اگزما) نیز با شیردهی منحصربهفرد فراتر از ۱۲ هفته کاهش مییابد، حتی با وجود سابقه آلرژی در خانواده.
عفونتهای رودهای کمتر در نوزادان نارس
عفونت انتروکلایتز (به اختصار NEC یا انایسی)، نوعی بیماری التهابی حاد روده در نوزادان است که ممکن است نکروز یا مرگ بافتهای روده را به دنبال داشته باشد. این عارضه عمدتاً در نوزادان نارس مشاهده میشود. در یک مطالعه بر روی ۹۲۶ نوزاد نارس، NEC در ۵۱ نوزاد (۵.۵٪) توسعه یافته بود. میزان مرگ و میر ناشی از انایسی نیز ۲۶٪ بود. در مقایسه با تغذیه انحصاری با شیر مادر، این عارضه در کودکانی که از چیزی غیر از شیر مادر تغذیه میکردند، شش تا ده برابر بیشتر و در نوزادانی که از تغذیه ترکیبی از شیر مادر و دیگر غذاها استفاده میکردند، سه برابر شایعتر بود. در نوزادانی که پس از بیش از ۳۰ هفته بارداری متولد شدهاند، انایسی بیست برابر شایعتر از نوزادانی است که بهطور انحصاری از جانشین شیر مادر تغذیه میکنند.
تأثیرات بهداشتی درازمدت دیگر
در یک مطالعه، تغذیه با شیر مادر تأثیری در محافظت در برابر آلرژی نشان نداد. با این حال، مطالعهٔ دیگری نشان داد که تغذیه با شیر مادر خطر ابتلا به آسم را کاهش میدهد و محافظتی در برابر آلرژیها و عفونتهای تنفسی و رودهای برای نوزادان فراهم میآورد. بررسی ارتباط بین تغذیه با شیر مادر و بیماری سلیاک (به اختصار CD) نشان داد که تغذیه با شیر مادر همراه با افزودن گلوتن به رژیم غذایی، با کاهش خطر ابتلا به سیدی همراه است. مطالعه قادر به تعیین اینکه آیا تغذیه با شیر مادر تنها موجب تأخیر علائم بیماری میشود یا حفاظت درازمدت ارائه میدهد، نبود. مطالعهای اولیه در دانشگاه ویسکانسین نشان داد که خطر ابتلا به سرطان پستان در میان زنانی که در دورهٔ نوزادی با شیر مادر تغذیه شده بودند، به مراتب کمتر از کسانی بود که با شیر مادر تغذیه نشده بودند.
تغذیه با شیر مادر میتواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی در زندگی آینده را کاهش دهد، بهطوریکه در زنانی که در کودکی با شیر مادر تغذیه شده بودند، سطح کلسترول و سیآرپی کمتر بود. همچنین، بزرگسالانی که با شیر مادر تغذیه شده بودند، قابلیت انبساط شریانی کمتری نسبت به بزرگسالانی داشتند که در دوران نوزادی با شیر مادر تغذیه نشده بودند. سازمان بهداشت جهانی، تأیید کرد که نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میکنند، در زندگی آیندهشان با فشار خون کمتری مواجه هستند. با این حال، بررسی سال ۲۰۰۷ AHRQ نشان داد که «ارتباط بین تغذیه با شیر مادر و بیماریهای قلبی عروقی نامشخص است.»
توصیههای مهم
یکی از مهمترین مراحل مراقبت از نوزاد و مادر است که تأثیرات بلندمدت بر سلامت هر دو طرف دارد.
۱. آغاز شیردهی زودهنگام
– در ساعات اولیه: نوزاد را در اولین ساعتهای پس از تولد به سینه بچسبانید تا بهرهبرداری از شیر آغوز که بسیار مغذی است، صورت گیرد.
۲. تغذیه انحصاری با شیر مادر
– انحصاری: در شش ماه اول زندگی نوزاد، از شیر مادر بهطور انحصاری استفاده کنید و از دادن غذا یا مایعات دیگر خودداری کنید.
۳. تکرار و مدت زمان
– بهطور مکرر: نوزاد را بهطور مکرر و بهمدت کافی به سینه بچسبانید. این کمک میکند تا تولید شیر کافی باشد و نوزاد از همه مواد مغذی بهرهمند شود.
۴. وضعیت مناسب
– پوزیشن صحیح: از موقعیتهای راحت و صحیح استفاده کنید تا نوزاد بهخوبی سینه را بگیرد و شما نیز احساس راحتی کنید.
۵. پرهیز از استفاده از شیشه و پستانک
– عدم استفاده زودهنگام: برای جلوگیری از سردرگمی نوزاد، از استفاده زودهنگام شیشه و پستانک پرهیز کنید.
۶. تغذیه سالم مادر
– رژیم غذایی متوازن: مادران باید رژیم غذایی متوازن و متنوعی داشته باشند و به مصرف مایعات و کالری کافی توجه کنند.
۷. توجه به نیازهای نوزاد
– رعایت نشانههای گرسنگی: به نشانههای گرسنگی و سیری نوزاد توجه کنید و بر اساس نیازهای او، تنظیم کنید.
۸. پشتیبانی و مشاوره
– دریافت مشاوره: در صورت نیاز به مشاوره، از پزشک، مشاور یا گروههای حمایت کمک بگیرید تا مشکلات احتمالی حل شوند.
۹. مراقبت از سینهها
– بهداشت سینه: سینهها را بهطور منظم تمیز کنید و از ترکها و زخمهای پستان جلوگیری کنید. در صورت بروز مشکلات، به متخصص مراجعه کنید.
۱۰. تغذیه در شرایط ویژه
– شیردهی در بیماریها: اگر مادر بیمار است، در مورد تغذیه با پزشک مشورت کنید. معمولاً در بیماریهای معمولی ادامهپذیر است، اما در برخی شرایط خاص، ممکن است نیاز به مشاوره تخصصی باشد.
۱۱. بررسی و پیگیری منظم
– معاینات دورهای: نوزاد و مادر باید بهطور منظم برای بررسیهای بهداشتی و مشاورهها به پزشک مراجعه کنند.
سلامت باشید.