نقرس چیست؟
نقرس یک نوع آرتروز است که با درد ناگهانی، التهاب، و قرمزی مفاصل، بهویژه در انگشتان پا، همراه است. این بیماری زمانی رخ میدهد که سطح اسید اوریک در خون افزایش یابد و کریستالهای آن در مفاصل جمع شوند. این کریستالها میتوانند باعث التهاب و درد شدید شوند.
از عوامل افزایشدهنده ریسک نقرس میتوان به مصرف زیاد گوشت قرمز، الکل، چاقی، و برخی بیماریها اشاره کرد. درمان نقرس معمولاً شامل استفاده از داروهای ضد التهاب، تغییر رژیم غذایی، و در مواردی کاهش وزن است.
علائم
علائم نقرس معمولاً بهصورت ناگهانی و شدید بروز میکنند و شامل موارد زیر هستند:
- درد شدید در مفاصل: معمولاً اولین و برجستهترین نشانه نقرس است. این درد اغلب در انگشت بزرگ پا رخ میدهد اما میتواند سایر مفاصل مانند زانو، مچ پا، مچ دست، آرنج و انگشتان دست را نیز درگیر کند. درد بهطور ناگهانی و شدید شروع میشود و ممکن است در طول شب بروز کند.
- تورم و التهاب: مفاصل درگیر با نقرس معمولاً متورم، ملتهب، قرمز و گرم هستند.
- حساسیت به لمس: مفصل مبتلا به نقرس بسیار حساس به لمس است، بهطوری که حتی لمس ملایم میتواند باعث درد شدید شود.
- محدودیت حرکت: به دلیل درد و التهاب، حرکت مفصل مبتلا محدود میشود و ممکن است فرد نتواند مفصل را به راحتی حرکت دهد.
- بروز مجدد حملات: نقرس معمولاً به صورت حملات ناگهانی بروز میکند که پس از مدتی بهبود مییابد، اما این حملات ممکن است دوباره و با شدت بیشتر رخ دهند.
- تشکیل ندولهای کوچک زیر پوستی (توفی): در موارد پیشرفته نقرس، کریستالهای اسید اوریک ممکن است به صورت تودههای کوچک و سفت زیر پوست، بهویژه در اطراف مفاصل، ایجاد شوند که به آنها “توفی” گفته میشود.
- تب و ناراحتی عمومی: در موارد شدید، ممکن است تب و حس عمومی بدحالی و ناراحتی همراه با دیگر نشانهها باشد.
این نشانهها میتوانند از چند روز تا چند هفته طول بکشند و در صورت عدم درمان، با گذر زمان شدت و تکرار حملات افزایش مییابد.
علت
علت اصلی نقرس افزایش سطح اسید اوریک در خون است که به آن هایپراوریکمی (Hyperuricemia) میگویند. این افزایش اسید اوریک میتواند به دلیل تولید بیش از حد یا دفع ناکافی از بدن رخ دهد. وقتی سطح اسید اوریک بالا میرود، کریستالهای ریزی از آن تشکیل میشود که در مفاصل تجمع پیدا کرده و باعث التهاب و درد میشوند.
عوامل زیر میتوانند به افزایش سطح اسید اوریک و بروز نقرس کمک کنند:
- رژیم غذایی: مصرف زیاد غذاهای غنی از پورین مانند گوشت قرمز، صدف، ماهیهای چرب، و مشروبات الکلی، بهویژه آبجو، میتواند باعث افزایش اسید اوریک شود.
- چاقی: اضافه وزن میتواند باعث افزایش سطح اسید اوریک شود و خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهد.
- بیماریهای مزمن: برخی بیماریها مانند فشار خون بالا، دیابت، بیماریهای کلیوی و بیماریهای قلبی میتوانند خطر نقرس را افزایش دهند.
- ژنتیک: سابقه خانوادگی نقرس میتواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
- داروها: مصرف برخی داروها مانند دیورتیکها (قرصهای ادرارآور) و آسپرین با دوز پایین میتواند باعث افزایش سطح اسید اوریک شود.
- مصرف الکل: الکل میتواند تولید اسید اوریک را افزایش داده و توانایی بدن در دفع آن را کاهش دهد.
این عوامل میتوانند در کنار هم عمل کنند و موجب بروز نقرس شوند.
درمان نقرس
بهمنظور کاهش درد و التهاب در حملات حاد، پیشگیری از حملات بعدی و کاهش سطح اسید اوریک در بدن انجام میشود. راههای درمانی شامل داروها، تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی است.
۱. درمان دارویی:
- داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): این داروها مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب در حملات حاد نقرس استفاده میشوند.
- کلشیسین: یک داروی خاص برای نقرس است که به کاهش درد و التهاب در شروع حمله نقرس کمک میکند. این دارو باید در آغاز حمله مصرف شود تا اثربخش باشد.
- کورتیکواستروئیدها: اگر NSAIDs یا کلشیسین مؤثر نباشند، پزشک ممکن است کورتیکواستروئیدها را تجویز کند. این داروها به صورت خوراکی یا تزریقی استفاده میشوند.
- داروهای کاهشدهنده سطح اسید اوریک: مانند آلوپورینول و فبوکسوستات که تولید اسید اوریک را کاهش میدهند، و پروبنسید که دفع اسید اوریک را از طریق کلیهها افزایش میدهد.
۲. تغییرات در سبک زندگی و رژیم غذایی:
- کاهش مصرف غذاهای غنی از پورین: مانند گوشت قرمز، صدف، ماهیهای چرب، و برخی از انواع حبوبات.
- کاهش مصرف الکل: بهویژه آبجو، که میتواند سطح اسید اوریک را افزایش دهد.
- افزایش مصرف آب: نوشیدن آب کافی به دفع بهتر اسید اوریک از بدن کمک میکند.
- کنترل وزن: کاهش وزن میتواند فشار روی مفاصل را کاهش داده و سطح اسید اوریک را پایین بیاورد.
- ورزش منظم: فعالیت فیزیکی منظم میتواند به بهبود سلامت عمومی بدن و کنترل وزن کمک کند.
۳. پیشگیری از حملات نقرس:
- مصرف منظم داروهای کاهشدهنده اسید اوریک برای جلوگیری از حملات بعدی.
- رعایت دقیق رژیم غذایی و تغییرات سبک زندگی.
۴. درمانهای مکمل:
- یخدرمانی: استفاده از یخ برای کاهش التهاب و درد مفاصل مبتلا.
- استراحت: در زمان حملات نقرس، استراحت و نگه داشتن مفصل در حالت بالا برای کاهش ورم مفید است.
۵. مراجعه به پزشک:
- در صورت تجربه حملات مکرر نقرس یا داشتن توفی (تودههای کریستالی زیر پوست)، مراجعه منظم به پزشک برای تنظیم درمان ضروری است.
با رعایت توصیههای پزشک و انجام تغییرات در سبک زندگی، میتوان نقرس را کنترل کرد و از بروز حملات جدید جلوگیری کرد.