آسم

آسم یا Asthma یک بیماری تنفسی است که عموماً با وابستگی به عوامل محیطی مانند گرد و غبار، آلرژن‌ها یا تنفس هوای سرد مرتبط است. در این بیماری، مسیرهای هوایی تنگ شده و باعث مشکل در تنفس می‌شود.

علائم آن شامل سرفه، خس خس، سختی در تنفس و تنگی نفس هستند. درمان آسم ممکن است شامل داروهای ضد التهاب، داروهای تسکین دهنده علائم، و در موارد شدیدتر، داروهای هوازی باشد. همچنین، مدیریت فاکتورهای محیطی و اجتناب از آلرژن‌ها و تحریک‌کننده‌های ممکن است به کنترل آسم کمک کند.

علائم آسم

می‌تواند بین افراد مختلف متفاوت باشد و در زمان‌های مختلف با شدت متفاوتی ظاهر شود. برخی از علائم رایج آسم عبارتند از:

۱. سرفه:

از واکنش‌های طبیعی بدن است که به عنوان دفاعی در برابر محرک‌ها یا به منظور پاک‌سازی مجاری تنفسی از مخاط، آلودگی‌ها یا دیگر عوامل ایجاد می‌شود. سرفه می‌تواند موقتی و ناشی از یک بیماری حاد مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا باشد، یا ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل پایدارتر و جدی‌تر مانند آسم، آلرژی، یا بیماری‌های تنفسی مزمن باشد.

انواع سرفه

۱. سرفه خشک:

این نوع سرفه بدون تولید خلط است و می‌تواند ناشی از التهاب یا تحریک مجاری تنفسی باشد.
۲. سرفه تر:

این سرفه با خروج خلط همراه است و می‌تواند نشان‌دهنده وجود عفونت یا مشکل در دستگاه تنفسی باشد.

 علل شایع سرفه

– عفونت‌های تنفسی: مانند سرماخوردگی، آنفولانزا، برونشیت یا پنومونی.
– آلرژی‌ها و حساسیت‌ها: واکنش به آلرژن‌هایی مانند گرد و غبار، کپک، یا دانه‌های گرده.
– آسم: که می‌تواند باعث سرفه مزمن شود، خصوصاً در شب یا اوایل صبح.
– رفلاکس معده به مری (GERD): اسید معده بازگشت کرده به مری می‌تواند باعث تحریک و سرفه شود.
– مصرف دخانیات: دود سیگار می‌تواند باعث تحریک مزمن مجاری تنفسی شود.
– داروها: برخی داروها مانند مهارکننده‌های ACE مورد استفاده برای فشار خون بالا ممکن است سرفه را به عنوان عارضه جانبی ایجاد کنند.

۲. خس خس سینه:

خس خس سینه، که با نام علمی وزوز (Wheezing) نیز شناخته می‌شود، به صدای سوت مانندی گفته می‌شود که هنگام تنفس شنیده می‌شود. این صدا معمولاً به دلیل باریک شدن یا انسداد در مجاری هوایی ایجاد می‌شود. خس خس می‌تواند در هنگام بازدم (هنگامی که هوا از ریه‌ها خارج می‌شود) بیشتر شنیده شود، اما گاهی اوقات در هنگام دم (هنگامی که هوا به داخل ریه‌ها وارد می‌شود) نیز ممکن است اتفاق بیفتد.

 علل خس خس سینه

ناشی از شرایط مختلفی باشد که برخی از شایع‌ترین علل عبارتند از:

۱. آسم: یکی از شایع‌ترین علل خس خس سینه است که به دلیل التهاب و تنگ شدن مجاری هوایی رخ می‌دهد.
۲. عفونت‌های تنفسی: مانند برونشیت یا پنومونی که می‌توانند موجب تورم و ترشحات در مجاری هوایی شوند.
۳. COPD (بیماری انسداد مزمن ریوی): شامل امراضی مانند امفیزم و برونشیت مزمن که اغلب به دلیل سیگار کشیدن ایجاد می‌شوند.
۴. آلرژی: واکنش‌های آلرژیک می‌توانند باعث تورم و تنگی در مجاری هوایی شوند.
۵. رفلاکس معده به مری (GERD): اسید معده‌ای که به مری باز می‌گردد می‌تواند مجاری هوایی را تحریک کرده و موجب خس خس شود.

 تشخیص و درمان

علت خس خس سینه، معمولاً از روش‌هایی مانند معاینه فیزیکی، آزمایشات تصویربرداری مانند رادیوگرافی (X-ray) سینه، و تست‌های عملکرد ریه استفاده می‌شود. درمان به طور معمول بستگی به علت زمینه‌ای خس خس دارد و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

– داروهای ضد التهاب و برونکودیلاتورها برای کاهش التهاب و باز کردن مجاری هوایی در آسم و COPD.
– آنتی‌بیوتیک‌ها در صورتی که علت خس خس عفونت باکتریایی باشد.
– آنتی‌هیستامین‌ها و دیگر داروهای ضد آلرژی در صورتی که خس خس ناشی از واکنش‌های آلرژیک باشد.
– داروهای ضد اسید برای کنترل رفلاکس معده به مری.

مدیریت صحیح و به موقع علت زمینه‌ای خس خس سینه می‌تواند در کاهش شدت و تکرار این علامت موثر باشد.

۳. تنگی نفس:

به آن دیسپنه نیز گفته می‌شود، فرد احساس می‌کند نمی‌تواند به اندازه کافی هوا دریافت کند. این ممکن است به صورت احساس نیاز به تنفس عمیق‌تر یا سریع‌تر، یا احساس فشار در قفسه سینه تجربه شود. تنگی نفس می‌تواند ناگهانی یا تدریجی رخ دهد و به عنوان یک مورد اورژانسی پزشکی تلقی می‌شود.

علل شایع تنگی نفس

۱. مشکلات تنفسی:

مانند آسم، برونشیت مزمن، انسداد ریه، یا عفونت‌های تنفسی مانند پنومونی.
۲. مشکلات قلبی:

نارسایی قلبی، بیماری‌های عروق کرونر، یا مشکلات دریچه‌ای می‌توانند باعث تنگی نفس شوند.
۳. آنمی (کم خونی):

کمبود اکسیژن در خون می‌تواند باعث تنگی نفس شود.
۴. بیماری‌های عصبی و عضلانی:

مانند بیماری‌های نورون حرکتی یا ضعف عضلات دیافراگم.

۵. چاقی:

وزن بیش از حد می‌تواند فشار زیادی بر ریه‌ها و قلب وارد کرده و باعث تنگی نفس شود.
۶. تروما یا جراحات:

آسیب به قفسه سینه یا ریه‌ها.
۷. رفلاکس معده به مری (GERD):

اسیدی که به حلق باز می‌گردد می‌تواند باعث تحریک و تنگی نفس شود.

تشخیص

علت تنگی نفس ممکن است شامل معاینه فیزیکی، سابقه پزشکی کامل، تست‌های تنفسی مانند اسپیرومتری، آزمایش‌های خون، تصویربرداری مانند رادیوگرافی سینه و اکوکاردیوگرافی باشد.

 درمان

درمان بستگی به علت زمینه‌ای دارد. برای مثال:
– داروهای برونکودیلاتور و استروئیدهای استنشاقی برای مدیریت آسم و COPD.
– دیورتیک‌ها و داروهای کاهنده فشار خون برای نارسایی قلبی.
– تزریق آهن یا تغییرات در رژیم غذایی برای مدیریت آنمی.
– تغییرات سبک زندگی مانند کاهش وزن و ورزش منظم برای بهبود توان تنفسی و کارکرد قلب.

اگر تنگی نفس ناگهانی است و با درد قفسه سینه، سرگیجه، یا تغییر رنگ لب‌ها یا ناخن‌ها همراه است، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید یا خدمات اورژانسی را خبر کنید، زیرا می‌تواند نشانه‌ای از یک وضعیت جدی و اورژانسی باشد.

۴. فشار یا درد در قفسه سینه:

می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد و همیشه باید جدی گرفته شود، زیرا ممکن است نشان‌دهنده‌ی شرایط پزشکی جدی و اورژانسی باشد. در اینجا به برخی از شایع‌ترین علل درد قفسه سینه اشاره می‌کنیم:

 علل قلبی

۱. آنژین: کاهش جریان خون به عضله قلب که معمولاً به دلیل تنگی یا انسداد رگ‌های خونی رخ می‌دهد.
۲. حمله قلبی (میوکارد اینفارکتوس): انسداد کامل رگ‌های خونی که به قلب خون می‌رسانند، که باعث می‌شود بخشی از عضله قلب از بین برود.
۳. میوکاردیت: التهاب عضله قلب.
۴. پریکاردیت: التهاب پوشش اطراف قلب.

 علل گوارشی

۱. رفلاکس معده به مری (GERD): بازگشت اسید معده به مری که می‌تواند باعث سوزش و درد در قفسه سینه شود.
۲. اسپاسم مری: انقباضات ناگهانی و شدید مری که می‌توانند دردناک باشند.

 علل ریوی

۱. آمبولی ریه: لخته خون در رگ‌های ریه که می‌تواند درد شدید و ناگهانی در قفسه سینه ایجاد کند.
۲. پنوموتوراکسک: فروپاشی ریه که می‌تواند باعث درد قفسه سینه و تنگی نفس شود.

 سایر علل

۱. مشکلات عضلانی-اسکلتی: درد عضلانی یا التهاب در عضلات و اسکلت قفسه سینه.
۲. استرس و اضطراب: که می‌تواند باعث درد قفسه سینه، معروف به درد قفسه سینه تحت تأثیر استرس، شود.

اقدامات پزشکی

درد قفسه سینه باید به عنوان یک مورد اورژانسی در نظر گرفته شود. در صورت تجربه درد قفسه سینه، به ویژه اگر همراه با علائمی مانند تنگی نفس، تعریق، سرگیجه، یا حالت تهوع است، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید یا خدمات اورژانسی را خبر کنید.

پزشک ممکن است از آزمایش‌های تشخیصی مانند نوار قلب (EKG)، آزمایش‌های خون، و تصویربرداری مانند رادیوگرافی قفسه سینه یا اکوکاردیوگرافی برای تشخیص دقیق علت درد قفسه سینه استفاده کند.

در صورتی که علائم شدیدتر شوند و منجر به حمله آسم شوند، فرد ممکن است تجربه کند:
– افزایش سرعت و شدت علائم
– مشکلات شدید در تنفس
– ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره
– لب‌ها یا ناخن‌ها که به رنگ آبی یا خاکستری متمایل می‌شوند (سیانوز)

مدیریت آسم شامل دوری از محرک‌ها، استفاده منظم از داروهای پیشگیری و داشتن داروهای اضطراری برای کنترل و تسکین سریع علائم است. همچنین، مراجعه منظم به پزشک و تنظیم دقیق برنامه درمانی بر اساس واکنش‌های فردی بسیار مهم است.

سلامت باشید.