انواع و درمان پسوریازیس
پسوریازیس یک بیماری پوستی مزمن و خودایمنی است که انواع مختلفی دارد. هر نوع پسوریازیس دارای ویژگیهای خاصی است و درمانهای مختلفی برای هر کدام وجود دارد. در ادامه، انواع پسوریازیس و روشهای درمانی مرتبط با هر نوع را بررسی میکنیم.
انواع پسوریازیس
۱. پسوریازیس پلاکی (Plaque Psoriasis):
شایعترین نوع پسوریازیس است و حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد از موارد پسوریازیس را تشکیل میدهد. این نوع پسوریازیس باعث ایجاد لکههای ضخیم، قرمز و
پوستهدار روی پوست میشود که اغلب با پوستههای نقرهای یا سفید پوشیده شدهاند. در ادامه به تفصیل درباره علائم، عوامل تشدید کننده، و روشهای
درمان پسوریازیس پلاکی صحبت میکنیم.
علائم پسوریازیس پلاکی
۱. لکههای قرمز و برجسته:
این لکهها معمولاً روی آرنجها، زانوها، پوست سر و پایین کمر دیده میشوند.
۲. پوستههای نقرهای یا سفید:
این پوستهها روی لکههای قرمز تشکیل میشوند و ممکن است پوستهریزی کنند.
۳. خارش و سوزش:
لکهها میتوانند خارشدار و در بعضی مواقع دردناک باشند.
۴. خشکی و ترکهای پوستی:
پوست ممکن است خشک و ترکخورده شود و گاهی خونریزی کند.
عوامل تشدید کننده پسوریازیس پلاکی
۱. استرس:
استرس میتواند به طور قابل توجهی علائم پسوریازیس پلاکی را تشدید کند.
۲. آسیب به پوست:
آسیبهایی مانند بریدگی، سوختگی، نیش حشرات یا حتی خراشیدن پوست میتوانند باعث تشدید علائم شوند (پدیده کوبنر).
۳. عفونتها:
عفونتهای باکتریایی یا ویروسی میتوانند علائم را بدتر کنند.
۴. داروها:
برخی داروها مانند لیتیوم، بتا بلوکرها و داروهای ضد مالاریا میتوانند علائم پسوریازیس را تشدید کنند.
۵. آب و هوا:
هوای سرد و خشک میتواند علائم را بدتر کند.
درمان پسوریازیس پلاکی
۱. داروهای موضعی:
– کرمها و پمادهای حاوی کورتیکواستروئید میتوانند التهاب و خارش را کاهش دهند.
– آنالوگهای ویتامین D که رشد سلولهای پوستی را کند میکنند.
– ترکیبات مشتق شده از ویتامین A که به کاهش پوستهریزی کمک میکنند.
– مهارکنندههای کلسینورین که به کاهش التهاب کمک میکنند.
۲. فتوتراپی:
– نور UVB: استفاده از نور ماوراء بنفش B که میتواند به کاهش علائم کمک کند.
– PUVA: ترکیب پسورالن (دارویی که پوست را به نور حساستر میکند) و نور UVA.
۳. داروهای سیستمیک:
– داروی ضد التهاب که سیستم ایمنی را سرکوب میکند. داروی سرکوبکننده سیستم ایمنی و رتینوئید خوراکی.
۴. داروهای بیولوژیک:
– این داروها پروتئینهای سیستم ایمنی را هدف قرار میدهند و معمولاً برای موارد شدید پسوریازیس پلاکی استفاده میشوند. برخی از این داروها شامل
اتانرسپت، آدالیمومب و اینفلکسیمب هستند.
تغییرات سبک زندگی
۱. استفاده از مرطوبکنندهها:
مرطوب نگه داشتن پوست به کاهش خشکی و ترکهای پوستی کمک میکند.
۲. مدیریت استرس:
استفاده از تکنیکهای آرامشبخش مانند یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق.
۳. پرهیز از عوامل تحریککننده:</h4>
مان
ند مصرف الکل و سیگار.
<h4>4. تغذیه سالم:</h4>
مصرف غذاهای
ضد التهابی و کاهش مصرف مواد مضر.
۲. پسوریازیس قطرهای (Guttate Psoriasis):
یکی از انواع پسوریازیس است که به طور معمول در کودکان و جوانان رخ میدهد. این نوع پسوریازیس با لکههای کوچک و قرمز روی پوست مشخص میشود که شبیه قطرات آب هستند. در ادامه، علائم، عوامل تشدید کننده، و روشهای درمان پسوریازیس قطرهای را بررسی میکنیم.
علائم پسوریازیس قطرهای
۱. لکههای کوچک و قرمز:
این لکهها اغلب کوچک و شبیه قطرات آب هستند و معمولاً روی تنه، بازوها، پاها و پوست سر ظاهر میشوند.
۲. پوستههای نازک:
لکهها ممکن است با پوستههای نازک و نقرهای رنگ پوشیده شوند.
۳. خارش و سوزش:
لکهها ممکن است خارشدار باشند، اما اغلب کمتر از پسوریازیس پلاکی دردناک هستند.
عوامل تشدید کننده پسوریازیس قطرهای
۱. عفونتها:
عفونتهای باکتریایی، به ویژه عفونتهای گلو مانند فارنژیت استرپتوکوکی، میتوانند عامل شروع یا تشدید این نوع پسوریازیس باشند.
۲. استرس:
استرس روانی میتواند علائم را تشدید کند.
۳. آسیب به پوست:
هر نوع آسیب به پوست مانند بریدگی، خراشیدن، نیش حشرات و حتی آفتابسوختگی میتواند علائم را بدتر کند.
۴. داروها:
برخی داروها مانند بتا بلوکرها و داروهای ضد مالاریا میتوانند علائم را تشدید کنند.
درمان پسوریازیس قطرهای
درمان پسوریازیس قطرهای میتواند شامل ترکیبی از روشهای زیر باشد:
۱. داروهای موضعی:
– کورتیکواستروئیدها: کرمها و پمادهای حاوی کورتیکواستروئید برای کاهش التهاب و خارش.
– آنالوگهای ویتامین D: مانند کالسیپوتریول که به کاهش سرعت رشد سلولهای پوستی کمک میکند.
– مرطوبکنندهها: برای جلوگیری از خشکی و ترکهای پوستی.
۲. فتوتراپی:
– نور UVB: استفاده از نور ماوراء بنفش B برای کاهش علائم. این روش ممکن است به صورت خانگی یا در کلینیک انجام شود.
۳. داروهای سیستمیک:
– آنتیبیوتیکها: در صورت وجود عفونت استرپتوکوکی، استفاده از آنتیبیوتیکها ضروری است.
– متوترکسات: یک داروی ضد التهابی که سیستم ایمنی را سرکوب میکند.
– سیکلوسپورین: یک داروی سرکوبکننده سیستم ایمنی.
۴. داروهای بیولوژیک:
– این داروها سیستم ایمنی بدن را هدف قرار میدهند و معمولاً برای موارد شدید پسوریازیس استفاده میشوند. برخی از این داروها شامل اتانرسپت و
آدالیمومب هستند.
تغییرات سبک زندگی
۱. مدیریت استرس: استفاده از تکنیکهای آرامشبخش مانند یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق.
۲. رژیم غذایی سالم: مصرف غذاهای ضد التهابی و اجتناب از مصرف مواد غذایی تحریککننده.
۳. مراقبت از پوست: استفاده از مرطوبکنندهها و جلوگیری از خشکی و ترکهای پوستی.
۴. پرهیز از عوامل تحریککننده: مانند مصرف الکل و سیگار.
مشاوره با پزشک
مشاوره با پزشک متخصص پوست برای تشخیص و درمان دقیق پسوریازیس قطرهای بسیار مهم است. پزشک میتواند بر اساس شدت بیماری و شرایط
فردی بهترین روش درمانی را پیشنهاد دهد و برنامه درمانی مناسبی ارائه کند.
۳. پسوریازیس پوسچولار (Pustular Psoriasis):
از انواع نادر و شدید پسوریازیس است که با تاولهای پر از چرک (پوسچول) مشخص میشود. این نوع پسوریازیس میتواند به صورت موضعی یا گسترده ظاهر شود و اغلب به درمانهای قویتری نیاز دارد. در ادامه به بررسی ویژگیها، علل، علائم و روشهای درمان پسوریازیس پوسچولار میپردازیم.
ویژگیها و علائم پسوریازیس پوسچولار
۱. پوسچولها (تاولهای چرکی):
– پوسچولها تاولهای کوچک و پر از چرک هستند که بدون عفونت هستند و معمولاً در مناطقی از پوست که قبلاً ملتهب شده است ظاهر میشوند.
۲. قرمزی و التهاب:
– پوست اطراف پوسچولها معمولاً قرمز و ملتهب است و ممکن است دردناک باشد.
۳. پوستهریزی:
– پس از خشک شدن پوسچولها، پوست ممکن است پوستهریزی کند.
انواع پسوریازیس پوسچولار
۱. پسوریازیس پوسچولار عمومی (Generalized Pustular Psoriasis یا GPP):
– ویژگیها: این نوع پسوریازیس به سرعت و به صورت گسترده در کل بدن ظاهر میشود. با تب، خستگی و افزایش تعداد گلبولهای سفید همراه است.
– مکانها: میتواند هر نقطهای از بدن را درگیر کند.
۲. پسوریازیس پوسچولار موضعی (Localized Pustular Psoriasis):
– ویژگیها: این نوع محدود به مناطق خاصی از بدن مانند دستها و پاها است.
– مکانها: شایعترین نوع موضعی، پسوریازیس پوسچولار کف دستها و پاها (Palmopl
۴. پسوریازیس اریتودرمی (Erythrodermic Psoriasis):
انواع نادر و شدید پسوریازیس است که میتواند تمام سطح پوست بدن را درگیر کند. این نوع پسوریازیس باعث قرمزی و التهاب شدید پوست میشود و
میتواند بسیار خطرناک باشد. در ادامه به بررسی ویژگیها، علل، علائم و روشهای درمان پسوریازیس اریتودرمی میپردازیم.
ویژگیها و علائم پسوریازیس اریتودرمی
۱. قرمزی و التهاب شدید:
– پوست تمام یا بیشتر بدن به شدت قرمز و ملتهب میشود.
– پوست ممکن است گرم به نظر برسد و احساس گرما کند.
۲. پوستهریزی:
– پوست ممکن است به صورت ورقهای پوستهریزی کند.
– این پوستهها اغلب به رنگ نقرهای یا سفید هستند.
۳. خارش و درد:
– خارش شدید و درد معمول است.
– پوست ممکن است به لمس دردناک باشد.
۴. تورم:
– ممکن است تورم در نواحی مختلف بدن دیده شود.
– اغلب همراه با تورم غدد لنفاوی است.
۵. عدم تعادل دمای بدن:
– به دلیل از دست دادن توانایی تنظیم دمای بدن، فرد ممکن است احساس سرما یا گرمای شدید کند.
۶عوارض سیستمیک:
– تب، خستگی شدید و کمخونی ممکن است همراه با این نوع پسوریازیس باشد.
– خطر عفونت و از دست دادن پروتئین و مایعات از طریق پوست افزایش مییابد.
علل و عوامل تشدید کننده
۱. استرس و تروما:
استرس شدید یا آسیب به پوست میتواند عامل تشدید کننده باشد.
۲. قطع ناگهانی درمان:
– قطع ناگهانی داروهای سیستمیک یا کورتیکواستروئیدها میتواند باعث شعلهور شدن پسوریازیس اریتودرمی شود.
۳. عفونتها:
– عفونتهای باکتریایی یا ویروسی میتوانند عامل تحریک کننده باشند.
۴ داروها:
– برخی داروها مانند لیتیوم، ضد مالاریا و بتا بلوکرها میتوانند علائم را تشدید کنند.
درمان پسوریازیس اریتودرمی
درمان پسوریازیس اریتودرمی باید تحت نظر پزشک و در بیمارستان انجام شود، زیرا این نوع پسوریازیس میتواند زندگی را تهدید کند.
۱. مراقبتهای حمایتی:
– استراحت در بستر: بیمار باید در شرایطی باشد که پوستش بتواند بهبود یابد.
– آبرسانی: نوشیدن مقدار کافی مایعات و استفاده از مرطوبکنندههای قوی برای جلوگیری از خشکی و ترک پوست.
– کنترل دمای بدن: پوشیدن لباسهای گرم و استفاده از پتوهای گرم برای جلوگیری از کاهش دمای بدن.
۲. داروهای موضعی:
– کورتیکواستروئیدها: برای کاهش التهاب و خارش.
– مرطوبکنندهها: برای حفظ رطوبت پوست.
۳. داروهای سیستمیک:
– متوترکسات: یک داروی ضد التهابی که سیستم ایمنی را سرکوب میکند.
– سیکلوسپورین: یک داروی سرکوبکننده سیستم ایمنی که به کاهش التهاب کمک میکند.
– رتینوئیدها: مانند آسیترتین که به کنترل رشد سلولهای پوستی کمک میکند.
۴. داروهای بیولوژیک:
– این داروها هدفگیری خاصی روی سیستم ایمنی بدن دارند و برای موارد شدید و مقاوم استفاده میشوند. برخی از این داروها شامل اتانرسپت،
آدالیمومب و اوستکینومب هستند.
۵. **فتوتراپی:**
– نور درمانی با استفاده از UVB ممکن است در برخی موارد مفید باشد.
مشاوره با پزشک
برای مدیریت و درمان مؤثر پسوریازیس اریتودرمی، مشاوره با پزشک متخصص پوست و حضور در بیمارستان ضروری است. درمان به موقع و مناسب میتواند
از عوارض جدی جلوگیری کرده و به بهبود سریعتر بیمار کمک کند.
۵. پسوریازیس معکوس (Inverse Psoriasis):
در چینهای پوستی و نواحی خمیده بدن ظاهر میشود. این نوع پسوریازیس به دلیل موقعیت خاص خود با پسوریازیس پلاکی تفاوت دارد و نیاز به درمان و مدیریت متفاوتی دارد. در ادامه به بررسی ویژگیها، علل، علائم و روشهای درمان پسوریازیس معکوس میپردازیم.
ویژگیها و علائم پسوریازیس معکوس
۱. لکههای قرمز و صاف:
– برخلاف پسوریازیس پلاکی، ضایعات پسوریازیس معکوس معمولاً صاف و بدون پوستهریزی هستند.
۲. التهاب و حساسیت:
– ضایعات ممکن است بسیار ملتهب و حساس باشند.
۳. خارش و درد:
– خارش و درد معمول است و ممکن است باعث ناراحتی زیادی شود.
۴. **مکانهای شایع:**
– زیر بغل
– زیر سینهها
– کشاله ران
– چینهای پوستی مانند بین باسن
علل و عوامل تشدید کننده
۱. اصطکاک و رطوبت:
– نواحی درگیر پسوریازیس معکوس معمولاً مناطقی هستند که در آنها پوست به طور مداوم تحت اصطکاک و رطوبت قرار دارد. این عوامل میتوانند باعث
تشدید علائم شوند.
۲. عفونتهای قارچی و باکتریایی:
– رطوبت و گرمای نواحی چیندار بدن میتواند محیط مناسبی برای رشد قارچها و باکتریها فراهم کند که ممکن است باعث تشدید پسوریازیس معکوس
شوند.
۳. چاقی:
– افراد چاق به دلیل داشتن چینهای پوستی بیشتر، مستعدتر به این نوع پسوریازیس هستند.
درمان پسوریازیس معکوس
درمان پسوریازیس معکوس به علت موقعیت حساس و خمیده نواحی درگیر، نیاز به مراقبت خاصی دارد. روشهای درمانی معمولاً شامل داروهای موضعی و
سیستمیک هستند.
۱. داروهای موضعی:
– کورتیکواستروئیدها: کرمها و پمادهای ضد التهاب برای کاهش التهاب و خارش. استفاده از کورتیکواستروئیدها باید تحت نظر پزشک باشد تا از عوارض
جانبی مانند نازک شدن پوست جلوگیری شود.
– مهارکنندههای کلسینورین: مانند تاکرولیموس و پیمکرولیموس که برای نواحی حساس مناسب هستند و کمتر باعث نازک شدن پوست میشوند.
– مرطوبکنندهها: برای حفظ رطوبت و جلوگیری از ترکهای پوستی.
– داروهای ضد قارچ: در صورتی که عفونت قارچی وجود داشته باشد، استفاده از داروهای ضد قارچ موضعی ضروری است.
۲. داروهای سیستمیک:
– متوترکسات: یک داروی ضد التهابی که سیستم ایمنی را سرکوب میکند.
– سیکلوسپورین: یک داروی سرکوبکننده سیستم ایمنی که به کاهش التهاب کمک میکند.
– آسیترتین: یک رتینوئید خوراکی که به کنترل رشد سلولهای پوستی کمک میکند.
– آپریملاست: یک داروی خوراکی که فعالیت سیستم ایمنی را تعدیل میکند.
۳. داروهای بیولوژیک:
– این داروها هدفگیری خاصی روی سیستم ایمنی بدن دارند و برای موارد شدید و مقاوم استفاده میشوند. برخی از این داروها شامل اتانرسپت، آدالیمومب و اوستکینومب هستند.
تغییرات سبک زندگی و مدیریت
۱. مدیریت وزن:
– کاهش وزن میتواند به کاهش علائم و بهبود وضعیت پوست کمک کند.
۲. پوشیدن لباسهای نخی و گشاد:
– اجتناب از لباسهای تنگ و استفاده از لباسهای نخی و گشاد که اجازه تنفس به پوست میدهند.
۳. حفظ بهداشت شخصی:
– خشک نگه داشتن نواحی چیندار و استفاده از پودرهای ضد تعریق میتواند به کاهش رطوبت و جلوگیری از عفونت کمک کند.
۴. اجتناب از عوامل تحریککننده:
– پرهیز از استفاده از صابونها و شویندههای تحریککننده و استفاده از محصولات ملایم و بدون عطر.
مشاوره با پزشک
برای مدیریت و درمان مؤثر پسوریازیس معکوس، مشاوره با پزشک متخصص پوست بسیار مهم است. پزشک میتواند بر اساس شدت بیماری و شرایط
فردی، بهترین روش درمانی را پیشنهاد دهد و برنامه درمانی مناسبی ارائه کند.