بیماری گریوز

بیماری گریوز (Graves’ disease) یک اختلال خودایمنی است که باعث بیش‌فعالی غده تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) می‌شود. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله می‌کند و باعث می‌شود که این غده هورمون‌های تیروئیدی را بیش از حد تولید کند.

علائم بیماری گریوز:

علائم بیماری گریوز متنوع هستند و به دلیل افزایش سطح هورمون‌های تیروئیدی در بدن رخ می‌دهند. برخی از شایع‌ترین علائم این بیماری عبارتند از:

• تپش قلب سریع (تاکی‌کاردی):

افزایش ضربان قلب که ممکن است منظم یا نامنظم باشد.

• اضطراب و عصبانیت:

احساس تنش، بی‌قراری و تحریک‌پذیری.

• کاهش وزن بدون دلیل مشخص:

حتی با وجود اشتهای طبیعی یا افزایش یافته.

• لرزش دست‌ها و انگشتان:

لرزش‌های غیرقابل کنترل که معمولاً در دست‌ها و انگشتان رخ می‌دهد.

• افزایش تعریق:

تعریق بیش از حد به خصوص در دست‌ها و پاها.

• اختلالات خواب:

مشکلاتی مانند بی‌خوابی یا خواب ناآرام.

• خستگی و ضعف عضلانی:

احساس خستگی مفرط و ضعف عمومی در عضلات.

• برجستگی چشم‌ها (اکتالموپاتی گریوز):

بیرون‌زدگی چشم‌ها که می‌تواند باعث ناراحتی و مشکلات بینایی شود.

• گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید):

تورم و بزرگ شدن غده تیروئید که ممکن است در جلوی گردن قابل مشاهده باشد.

• تحمل ناپذیری گرما:

احساس گرمای زیاد و تحمل ناپذیری در محیط‌های گرم.

• تغییرات پوستی:

مانند نازک شدن پوست، قرمزی یا خارش.

• افزایش اشتها:

افزایش احساس گرسنگی و میل به خوردن.

تغییرات قاعدگی:

در زنان، این بیماری می‌تواند باعث نامنظمی در قاعدگی شود.

این علائم می‌توانند به صورت ناگهانی یا تدریجی ظاهر شوند و شدت آن‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب را دریافت کنید.

علل و عوامل خطر:

بیماری گریوز یک اختلال خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غده تیروئید حمله می‌کند. علل دقیق این بیماری کاملاً مشخص نیست، اما چندین عامل خطر و علل محتمل وجود دارد که می‌تواند در توسعه بیماری نقش داشته باشد:

علل بیماری گریوز:

۱. اختلالات خودایمنی:

سیستم ایمنی بدن به اشتباه پروتئین‌های تیروئید را هدف قرار می‌دهد و باعث تحریک بیش‌ازحد تولید هورمون‌های تیروئیدی می‌شود.

۲. ژنتیک:

سابقه خانوادگی بیماری گریوز یا سایر بیماری‌های خودایمنی می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.

۳. عوامل محیطی:

عوامل محیطی مانند عفونت‌ها، استرس، و مواجهه با برخی مواد شیمیایی ممکن است در شروع بیماری نقش داشته باشند.

۴. هورمون‌ها:

به دلیل تاثیر هورمون‌های جنسی، زنان بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند.

عوامل خطر:

۱. سابقه خانوادگی: افرادی که در خانواده‌شان سابقه بیماری گریوز یا سایر بیماری‌های خودایمنی وجود دارد، بیشتر در معرض خطر هستند.
۲. جنسیت: زنان حدود هشت برابر بیشتر از مردان به بیماری گریوز مبتلا می‌شوند.
۳. سن: بیماری گریوز معمولاً در افراد بین ۲۰ تا ۴۰ سال شروع می‌شود، اگرچه می‌تواند در هر سنی رخ دهد.
۴. استرس: استرس‌های جسمی و روانی شدید می‌توانند یک محرک برای شروع بیماری باشند.
۵. عفونت‌ها: برخی از عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی ممکن است نقش داشته باشند.
۶. بارداری: تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند خطر ابتلا به بیماری گریوز را افزایش دهد.
۷. مصرف دخانیات: سیگار کشیدن می‌تواند خطر ابتلا به اکتالموپاتی گریوز (مشکلات چشمی ناشی از بیماری گریوز) را افزایش دهد.
۸. رژیم غذایی و تغذیه: کمبود یا مصرف زیاد ید می‌تواند در برخی موارد به مشکلات تیروئید منجر شود.

تشخیص:

تشخیص بیماری گریوز شامل مجموعه‌ای از معاینات و آزمایشات است که به پزشک کمک می‌کند تا وجود این بیماری را تایید کند. این فرآیند معمولاً شامل موارد زیر است:

۱. معاینه فیزیکی:

پزشک در معاینه فیزیکی به دنبال علائمی از جمله بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)، برجستگی چشم‌ها (اکتالموپاتی)، و نشانه‌های دیگر هیپرتیروئیدیسم مانند تپش قلب و لرزش دست‌ها خواهد بود.

۲. آزمایش خون:

آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون‌های تیروئیدی و TSH انجام می‌شود:
– تیروکسین (T4) و تری‌یدوتیرونین (T3): افزایش این هورمون‌ها نشان‌دهنده هیپرتیروئیدیسم است.
– هورمون تحریک‌کننده تیروئید (TSH): معمولاً در بیماری گریوز سطح TSH کاهش می‌یابد.
– آزمایش آنتی‌بادی‌ها: برای شناسایی آنتی‌بادی‌های خودایمنی مانند آنتی‌بادی‌های ضد گیرنده TSH (TSI یا TRAb) که معمولاً در بیماری گریوز یافت می‌شوند.

۳. اسکن تیروئید:

این روش تصویربرداری به ارزیابی اندازه، شکل و فعالیت غده تیروئید کمک می‌کند:

– اسکن جذب ید رادیواکتیو (RAIU):

این آزمایش میزان جذب ید رادیواکتیو توسط تیروئید را اندازه‌گیری می‌کند. در بیماری گریوز، جذب ید معمولاً افزایش می‌یابد.

– اسکن تیروئید:

از تکنیک‌های تصویربرداری مانند اولتراسوند یا اسکن با استفاده از ایزوتوپ‌های رادیواکتیو برای مشاهده ساختار و عملکرد تیروئید استفاده می‌شود.

۴. سونوگرافی:

سونوگرافی تیروئید برای بررسی ساختار و اندازه غده تیروئید و وجود نودول‌ها یا توده‌ها استفاده می‌شود. این روش به ویژه برای افرادی که نمی‌توانند از اسکن‌های رادیواکتیو استفاده کنند، مفید است.

۵. ارزیابی علائم چشمی:

در صورت وجود علائم چشمی مانند برجستگی چشم‌ها یا مشکلات بینایی، ممکن است پزشک به بررسی‌های تخصصی‌تر چشمی نیاز داشته باشد.

۶. تاریخچه پزشکی:

پزشک با بررسی تاریخچه پزشکی بیمار و سابقه خانوادگی بیماری‌های تیروئیدی یا خودایمنی می‌تواند به تشخیص دقیق‌تری برسد.

درمان:

درمان بیماری گریوز به شدت بیماری، علائم بیمار و وضعیت کلی سلامتی بستگی دارد. هدف از درمان کاهش تولید هورمون‌های تیروئیدی و تسکین علائم است. درمان‌های رایج شامل داروها، ید رادیواکتیو و جراحی است.

۱. داروها:

 داروهای ضد تیروئید:

 کاهش تولید هورمون‌های تیروئیدی. معمولاً در موارد خاص مانند بارداری استفاده می‌شود.

بتا بلوکرها:

– این داروها ضربان قلب را کاهش داده و علائم مانند لرزش و اضطراب را تسکین می‌دهند. آن‌ها تولید هورمون تیروئید را کاهش نمی‌دهند ولی کمک می‌کنند تا علائم کنترل شوند.

۲. ید رادیواکتیو (Radioactive Iodine):

– این روش درمانی شامل مصرف ید رادیواکتیو به صورت خوراکی است. ید رادیواکتیو به غده تیروئید جذب می‌شود و با تخریب سلول‌های تولیدکننده هورمون، فعالیت غده را کاهش می‌دهد. این روش معمولاً باعث کاهش دائمی عملکرد تیروئید و نیاز به درمان جایگزین هورمون تیروئید (لووتیروکسین) می‌شود.

۳. جراحی (تیروئیدکتومی):

– در مواردی که دیگر روش‌های درمانی مؤثر نباشند یا مشکلات خاصی وجود داشته باشد، ممکن است بخشی یا تمام غده تیروئید با جراحی برداشته شود. بعد از جراحی، بیمار نیاز به مصرف روزانه هورمون تیروئید خواهد داشت.

۴. درمان علائم چشمی:

– کورتیکواستروئیدها: برای کاهش التهاب و تورم در موارد شدید.
– جراحی اوربیتال: برای کاهش فشار روی اعصاب بینایی و بازگرداندن چشم‌ها به موقعیت طبیعی.
– پرتودرمانی: در موارد شدید برای کاهش التهاب و تورم چشمی.

۵. تغییرات سبک زندگی و مراقبت‌های حمایتی:

– تغذیه مناسب: مصرف غذاهای مغذی و متعادل برای حمایت از سلامتی کلی.
– مدیریت استرس: روش‌های کاهش استرس مانند یوگا، مدیتیشن و تمرینات آرام‌بخش.
– پرهیز از مصرف دخانیات: سیگار کشیدن می‌تواند علائم چشمی را تشدید کند.

۶. پیگیری منظم:

– بیماران مبتلا به گریوز نیاز به پیگیری منظم با پزشک برای تنظیم دوز داروها و نظارت بر علائم دارند. آزمایشات خون دوره‌ای برای بررسی سطح هورمون‌های تیروئیدی و تنظیم درمان ضروری است.

پیگیری و مدیریت:

مدیریت بیماری اهمیت زیادی دارد زیرا این بیماری می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند اگر به درستی کنترل نشود. مدیریت مستمر و پیگیری منظم به بهبود کیفیت زندگی بیمار و کاهش عوارض کمک می‌کند. در زیر به نکاتی درباره پیگیری و مدیریت این بیماری پرداخته شده است:

۱. پیگیری منظم با پزشک:

•  آزمایشات دوره‌ای خون: برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های تیروئیدی (T3، T4) و هورمون تحریک‌کننده تیروئید (TSH) به منظور تنظیم دوز داروها و ارزیابی اثربخشی درمان.
•  معاینات بالینی منظم: بررسی علائم فیزیکی مانند گواتر، نبض، فشار خون و سایر علائم بالینی هیپرتیروئیدیسم.

۲. داروها:

• مصرف منظم داروهای ضد تیروئید: مانند متی‌مازول یا پروپیل‌تیواوراسیل (PTU) طبق دستور پزشک.
• مصرف بتا بلوکرها: برای کنترل علائم مانند تپش قلب و لرزش در صورت تجویز پزشک.
• هورمون‌های جایگزین تیروئید: در صورت نیاز، به خصوص بعد از درمان با ید رادیواکتیو یا جراحی تیروئیدکتومی.

۳. تغییرات سبک زندگی:

• تغذیه مناسب: مصرف غذاهای سالم و متعادل. اجتناب از مصرف ید زیاد (موجود در برخی غذاهای دریایی و مکمل‌های غذایی) مگر اینکه توسط پزشک توصیه شود.
• مدیریت استرس: انجام فعالیت‌های کاهش استرس مانند یوگا، مدیتیشن، تنفس عمیق و تمرینات آرام‌بخش.
• فعالیت بدنی منظم: ورزش منظم برای بهبود سلامت کلی و کاهش استرس، اما باید با پزشک مشورت شود تا شدت فعالیت مناسب تعیین شود.

۴. مراقبت از علائم چشمی:

• استفاده از عینک آفتابی: برای محافظت از چشم‌ها در برابر نور شدید.
• استفاده از قطره‌های چشم: برای مرطوب نگه داشتن چشم‌ها و کاهش تحریک.
• پوشیدن ماسک چشمی در شب: برای جلوگیری از خشک شدن چشم‌ها هنگام خواب.
• درمان‌های تخصصی: در صورت شدید بودن علائم چشمی، مانند کورتیکواستروئیدها یا جراحی.

۵. اجتناب از عوامل محرک:

•  پرهیز از مصرف دخانیات: سیگار کشیدن می‌تواند عوارض چشمی بیماری گریوز را تشدید کند.
• محدودیت مصرف کافئین:کاهش مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار برای جلوگیری از افزایش تپش قلب و اضطراب.

۶. حمایت روانی و اجتماعی:

• پیوستن به گروه‌های حمایتی: شرکت در گروه‌های حمایتی برای بیماران مبتلا به منظور دریافت حمایت عاطفی و مشاوره.
• مشاوره روانشناسی: در صورت نیاز به کمک در مقابله با اضطراب و استرس مرتبط با بیماری.

نتیجه‌گیری:

پیگیری و مدیریت بیماری گریوز نیاز به توجه مداوم و همکاری نزدیک با تیم پزشکی دارد. انجام آزمایشات منظم، مصرف دقیق داروها، تغییرات سبک زندگی و مراقبت‌های چشمی می‌تواند به کنترل بهتر بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک کند. مشاوره با پزشک برای تنظیم برنامه درمانی و پیگیری منظم بسیار ضروری است. تشخیص بیماری گریوز نیاز به ترکیبی از آزمایشات و معاینات دقیق دارد. اگر شما یا کسی که می‌شناسید علائمی مشابه به بیماری گریوز دارید، مراجعه به پزشک برای انجام این آزمایشات و بررسی‌های لازم ضروری است. تشخیص زودهنگام می‌تواند به مدیریت بهتر و کاهش عوارض کمک کند.

سلامت باشید.

خواندن این مطلب شاید برای شما مفید باشد.