طیف های اوتیسم

طیف اوتیسم (Autism Spectrum) یک مفهوم است که برای توصیف گستره‌ای از اختلالات توسعه‌ای استفاده می‌شود که از لحاظ علائم و شدت آن‌ها متنوع هستند. این مفهوم به معنای وجود یک طیف گسترده از علائم، نشانه‌ها و شدت‌ها در افراد مختلف با اوتیسم اشاره دارد، که این علائم می‌تواند از نظر توانایی‌ها و نیازها بسیار متنوع باشد. به عبارت دیگر، اوتیسم بیش از یک اختلال واحد است و ممکن است در افراد مختلف به شکل‌ها و شدت‌های متفاوت ظاهر شود.

طیف اوتیسم شامل اختلالات مختلفی است که شامل اوتیسم کلاسیک، اختلال طیف اوتیسم (ASD)، اوتیسم آتیپیکال، اوتیسم رتاجرسیو و اوتیسم همراه با نقص ذهنی می‌شوند. هر یک از این اختلالات دارای ویژگی‌ها و علائم خاصی هستند، اما همه در چارچوب طیف اوتیسم قرار دارند. این مفهوم طیف اوتیسم تأکید می‌کند که هیچ دو فرد با اوتیسمی مشابه به طور کامل نیستند، و هر فرد ممکن است با تنوع ویژگی‌ها و نیازهای منحصر به فرد خود روبه‌رو باشد. این تفاوت‌ها می‌توانند از نظر سطح توانمندی، توانایی‌های ارتباطی، رفتارها و تجربیات زندگی مختلف باشند. از این رو، مداخلات و درمان‌ها باید بر اساس نیازهای خاص هر فرد با اوتیسم شخصی‌سازی شده و از طیف گسترده‌ای از روش‌ها و مداخلات استفاده شود.

اوتیسم کلاسیک

اوتیسم کلاسیک یا همان اوتیسم در زمانی که از اولین بار توسط پزشکان و روانشناسان توصیف شد، به معنای نوعی از اختلالات توسعه‌ای در کودکان بود که مشخصات خاصی داشت. این اصطلاح معمولاً به اختلالاتی اشاره دارد که علائم اصلی اوتیسم را نشان می‌دهند و با آن عبارتند از:

۱. مشکلات در ارتباطات اجتماعی:

کودکان مبتلا به اوتیسم کلاسیک ممکن است دشواری در برقراری ارتباط با دیگران داشته باشند، از جمله عدم توانایی در برقراری چشم‌به‌چشمی، اشتراک گذاری احساسات و تجربیات، و توجه نکردن به نیازهای اجتماعی دیگران.

۲. محدودیت‌ها در ارتباطات غیرکلامی:

کودکان با اوتیسم کلاسیک ممکن است مشکلاتی در استفاده از ژست‌ها، اشاره‌ها و سایر شیوه‌های غیرکلامی برای بیان احساسات و نیازها داشته باشند.

۳. عادت‌ها و رفتارهای تکراری:

این کودکان معمولاً به تکرار رفتارها و عادت‌های خاص مانند تکرار خطوط، ترتیب‌های خاص یا تکراری، و تمایل به ثبات و ساختارهای مشخص عادت دارند.

۴. محدودیت‌ها در توانایی زبانی:

کودکان با اوتیسم کلاسیک ممکن است مشکلاتی در یادگیری و استفاده از زبان داشته باشند، از جمله کمبود کلمات، مشکل در استفاده از جملات جدید، و نقص در مفاهیم زبانی.

اوتیسم آتیپیکال

به عنوان یکی از انواع اوتیسم، به اختلالاتی اشاره دارد که نه همهٔ ویژگی‌های استاندارد اوتیسم کلاسیک را داراست. این عبارت برای توصیف افرادی استفاده می‌شود که به نوعی از اوتیسم رنج می‌برند، اما مشخصات آن‌ها با مشخصات استاندارد اوتیسم مطابقت ندارد یا ویژگی‌های دیگری را دارند. علائم و ویژگی‌های اوتیسم آتیپیکال ممکن است شامل موارد زیر باشد:

۱. مشکلات ارتباطی اجتماعی:

این افراد ممکن است دارای مشکلات در برقراری ارتباط با دیگران باشند، اما می‌تواند نمونه‌هایی از رفتارهای اجتماعی نرمال را نیز نشان دهند.

۲. تکرار خودخواسته عادات:

این افراد ممکن است به رفتارهای تکراری علاقه داشته باشند، اما ممکن است این رفتارها بیشتر متناسب با مشکلات دیگر یا اختلالات مرتبط باشد تا به طور مستقیم با اوتیسم.

۳. تأخیر در گفتار یا زبان مشکل دارند:

این افراد ممکن است مشکلاتی در یادگیری زبان و یا تأخیر در گفتار داشته باشند، اما این مشکلات ممکن است متفاوت و درجه‌بندی شده باشند.

۴. مشکلات حسی:

افراد مبتلا به اوتیسم آتیپیکال ممکن است به شدت حساس به تحریکات حسی باشند، اما این مشکلات ممکن است نه به همان اندازه که در اوتیسم استاندارد است، وجود داشته باشد.

اوتیسم آتیپیکال می‌تواند متنوع و متفاوت باشد و ممکن است به عنوان یک اختلال در طیف اوتیسم مورد شناسایی و تشخیص قرار گیرد. درمان و مداخلات برای این افراد معمولاً شخصی‌سازی شده و به توجه به نیازها و ویژگی‌های فردی آن‌ها بستگی دارد.

اوتیسم رتاجرسیو

یکی از انواع اوتیسم است که ممکن است در برخی افراد باشد. این اصطلاح برای توصیف حالتی استفاده می‌شود که در آن، کودکی که ابتدا توانایی صحبت کردن و ارتباط برقرار کردن با دیگران را دارد، اما سپس این توانایی را از دست می‌دهد و به‌طور تدریجی و با گذشت زمان، نقص‌ها و علائم اوتیسم به وضوح بیشتری ظاهر می‌شود. مفهوم “رتاجرسیو” ه معنای عقب‌نشینی در توانایی‌های اجتماعی، زبانی، و یا رفتاری کودکان اشاره دارد. این کودکان ممکن است در ابتدا به طور طبیعی با افراد دیگر ارتباط برقرار کنند و به درستی صحبت کنند، اما سپس با عبور از مراحل توسعه، این توانایی‌ها را از دست می‌دهند و به جای آن، علائم و ویژگی‌های اوتیسم بیشتری ظاهر می‌شود. اوتیسم رتاجرسیو یکی از موارد نادر اوتیسم است و علت دقیق آن هنوز مشخص نیست. تحقیقات بیشتر در این زمینه نیاز دارد تا علت و مکانیسم‌های این حالت بهتر درک شود و راهکارهای درمانی مناسب‌تری برای مدیریت آن ارائه شود.

اوتیسم همراه با نقص ذهنی

علاوه بر ویژگی‌های اوتیسم، فرد دچار نقص ذهنی نیز می‌باشد. نقص ذهنی به معنای داشتن مشکلات در توانایی یادگیری، فهم و استفاده از اطلاعات است. این مشکلات می‌توانند متناسب با شدت آن نقص ذهنی، از حدی خفیف تا حدی شدید باشند. افراد مبتلا به اوتیسم همراه با نقص ذهنی ممکن است دچار مشکلات در مواردی از جمله یادگیری زبان، مهارت‌های اجتماعی، مهارت‌های خودمراقبتی، و مهارت‌های روزمره باشند. علاوه بر این، ممکن است دارای نقصان در توانایی‌های مرتبط با حافظه، تمرکز و توجه، و مشکلات رفتاری مانند تغییرات ناگهانی در رفتار باشند.

مداخلات و درمان‌ها برای افراد مبتلا به اوتیسم همراه با نقص ذهنی باید به شدت شخصی‌سازی شده و بر اساس نیازها و ویژگی‌های آن فرد تنظیم شود. این مداخلات ممکن است شامل مداخلات آموزشی، ترکیبی از درمان‌های رفتاری و شناختی، مشاوره و پشتیبانی خانواده باشد. همچنین، ارائه خدمات و پشتیبانی مناسب از جمله تراپی‌های تخصصی و مداخلات مهم در بهبود کیفیت زندگی این افراد می‌باشد.

اوتیسم پسرونده

یک مفهوم نسبتاً جدید است که به کودکان یا افرادی اشاره دارد که دارای ویژگی‌ها و علائم اوتیسمی هستند، اما جنسیت آن‌ها ممکن است با جنسیت تجربی ذهنی یا جسمی آن‌ها مغایرت داشته باشد. در حالی که اکثر کودکان و افراد مبتلا به اوتیسم مرد هستند، اما برخی از دختران و زنان نیز می‌توانند این اختلال را داشته باشند. با این حال، به دلیل تفاوت‌های جنسیتی در نشانه‌ها، علایم ویژه‌ای که در مردان مشاهده می‌شود ممکن است در زنان به شکلی کمتر ظاهر شود یا به صورتی متفاوت تجربه شود. این موضوع ممکن است باعث تأخیر در تشخیص اوتیسم در زنان شود یا حتی موجب نادیده گرفته شدن علایم اوتیسم در آن‌ها گردد. اصطلاح “اوتیسم پسرونده” به معنای این است که اوتیسم در دختران یا زنان ممکن است با نشانه‌ها یا ویژگی‌هایی که در مردان معمولاً مشاهده می‌شود، تفاوت داشته باشد یا به شکلی کمتر آشکار باشد. این اصطلاح بیشتر برای تأکید بر این تفاوت‌ها و اهمیت تشخیص و پشتیبانی صحیح در زنان و دختران مبتلا به اوتیسم استفاده می‌شود.

انواع سطح اوتیسم

اوتیسم یک اختلال پیچیده است که در طیف گسترده‌ای از سطوح شدت و ویژگی‌ها ظاهر می‌شود. افراد مختلف با اوتیسم می‌توانند در طیف گسترده‌ای از علائم و نشانه‌ها قرار بگیرند. در اینجا تعدادی از انواع سطح‌های اوتیسم را مطرح می‌کنم که بر اساس “رده‌بندی سطح کمکی‌ها” (ASD Levels of Support) که توسط “انجمن اوتیسم آمریکا” (Autism Society of America) ارائه شده است، شناخته می‌شوند:

۱. سطح ۱ (سطح کمترین نیازهای کمکی):
– افراد با اوتیسم در این سطح ممکن است مشکلاتی در برقراری ارتباط اجتماعی و تعامل با دیگران داشته باشند، اما به طور کلی توانایی مقابله با موقعیت‌های روزمره را دارند.
– این افراد ممکن است در زندگی مستقل خود توانایی داشته باشند و بتوانند در محیط‌های مختلفی از جمله محل کار و آکادمیک به خوبی عمل کنند.

۲. سطح ۲ (سطح متوسط نیازهای کمکی):
– افراد با اوتیسم در این سطح ممکن است نیاز به کمکی در برخی از جنبه‌های زندگی داشته باشند، از جمله تفهیم موقعیت‌های اجتماعی و ارتباطی.
– آن‌ها ممکن است برای انجام کارهای روزمره و برقراری روابط اجتماعی به کمک و پشتیبانی نیاز داشته باشند.

۳. سطح ۳ (سطح بیشترین نیازهای کمکی):
– افراد با اوتیسم در این سطح نیاز به کمک و پشتیبانی قابل توجه در بسیاری از جنبه‌های زندگی دارند، از جمله درک موقعیت‌های اجتماعی، ارتباطات، و مهارت‌های روزمره.
– آن‌ها ممکن است برای انجام کارهای روزمره و حتی مدیریت زندگی خود به کمک مستمر نیاز داشته باشند و به طور کامل به طور مستقل عمل نکنند.

توجه داشته باشید که افراد با اوتیسم ممکن است در طول زمان در سطوح مختلف تغییر کنند و نیازهای آن‌ها نیز ممکن است تغییر کند. بنابراین، مهم است که مداخلات و پشتیبانی‌ها بر اساس نیازهای فردی هر فرد و در سطحی که او در حال حاضر قرار دارد، شخصی‌سازی شود.

رفتارهای فرد دارای اوتیسم

رفتارهای فردی که دارای اوتیسم هستند، می‌تواند بسیار متنوع و گاهی هم چالش‌برانگیز باشد. این رفتارها ممکن است به علت مشکلات در ارتباطات اجتماعی، تفکر و تفسیر اطلاعات، و واکنش به محیط اطراف ایجاد شود. در زیر برخی از رفتارهای معمولی که در افراد مبتلا به اوتیسم مشاهده می‌شود را بررسی می‌کنیم:

۱. مشکلات در برقراری ارتباط اجتماعی:

افراد با اوتیسم ممکن است دشواری‌های زیادی در برقراری ارتباطات میان فردی و یا گروهی داشته باشند. این شامل مشکلات در استفاده از ژست‌ها، عدم توانایی در درک احساسات دیگران، و مشکلات در تفسیر عبارات غیرکلامی می‌شود.

۲. رفتارهای تکراری:

افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است به رفتارهای تکراری علاقه داشته باشند، مانند تکرار کلمات یا عبارات، جمع‌آوری اشیاء خاص، یا انجام یک سری فعالیت‌های تکراری مانند قلم زدن یا تکان دادن.

۳. حساسیت به تحریکات حسی:

بسیاری از افراد با اوتیسم به طور شدید به تحریکات حسی حساس هستند. این شامل حساسیت به نور، صدا، بوی‌ها، بافت‌ها، و حتی لمس است.

۴. مشکلات در تعاملات اجتماعی:

این افراد ممکن است مشکلاتی در فهم قوانین اجتماعی داشته باشند و به طور طبیعی از فهم احساسات و نیازهای دیگران عقب‌مانده باشند.

۵. تمایل به داشتن روال‌های ثابت و ساختارهای مشخص:

افراد با اوتیسم ممکن است از ساختارها و روال‌های مشخص خود استقبال کنند و از تغییرات ناگهانی و ناپیش‌بینی خودداری کنند.

این فهرست فقط یک بخش کوچک از رفتارهایی است که در افراد مبتلا به اوتیسم مشاهده می‌شود و هر فرد ممکن است تجربه‌های متفاوتی داشته باشد. به دلیل این تنوع، مهم است که در تشخیص و مدیریت اوتیسم، به نیازها و ویژگی‌های منحصر به فرد هر فرد توجه کامل شود.

رفتار و عملکرد با فرد مبتلا به اوتیسم

در ارتباط با فردی که مبتلا به اوتیسم است، می‌توان از راهکارها و روش‌های مختلفی استفاده کرد تا ارتباط موثرتری با او برقرار شود و به او کمک کنیم که در محیط‌های مختلف بهتر تطابق پیدا کند. در زیر چند راهنمای عملی برای برقراری ارتباط با فرد مبتلا به اوتیسم آورده شده است:

۱. آگاهی از ویژگی‌های اوتیسم:

درک و شناخت ویژگی‌های اوتیسم و رفتارهای معمول در افراد مبتلا به آن می‌تواند بهترین ابزار برای برقراری ارتباط باشد. آگاهی از مشکلات ارتباطی، حساسیت‌های حسی، و رفتارهای تکراری به کمک بهتری در درک نیازها و تفاهم بهتری با فرد مبتلا به اوتیسم خواهد شد.

۲. برقراری ارتباط با شکم به شکم:

برخی از افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است از ارتباط چشمی خودداری کنند. بنابراین، برقراری ارتباط با آن‌ها به صورت مستقیم و متمایل به نگاه به چشم، ممکن است برای آن‌ها ناخوشایند باشد. در عوض، ارتباط با آن‌ها به شکم به شکم یا در جهت‌های مختلف می‌تواند مؤثرتر و دوستانه‌تر باشد.

۳. استفاده از زبان ساده و مستقیم:

در برقراری ارتباط با فرد مبتلا به اوتیسم، استفاده از زبان ساده، مستقیم، و بدون ابهام می‌تواند کمک کننده باشد. از جمله می‌توان از جملات کوتاه و ساده استفاده کرد و از اصطلاحات و عبارات پیچیده خودداری کرد.

۴. محافظت از حساسیت‌های حسی:

در هنگام تعامل با فرد مبتلا به اوتیسم، حفظ محیط آرام و کم حسابی از اهمیت بالایی برخوردار است. این شامل کم کردن از صداهای ناگهانی، نورهای تند و مزاحم، و برخورداری از فضای مناسب و آرام برای ارتباط است.

۵. تشویق و پاداش:

تشویق و پاداش برای رفتارهای مطلوب و موفقیت‌ها می‌تواند به عنوان ابزاری موثر در تقویت رفتارهای مثبت و افزایش همکاری فرد مبتلا به اوتیسم عمل کند.

با توجه به متنوع بودن افراد مبتلا به اوتیسم و نیازهای منحصر به فرد آن‌ها، ممکن است برخی از روش‌ها برای برقراری ارتباط موثرتر با یک فرد مبتلا به اوتیسم نسبت به دیگران موثرتر باشد. بنابراین، اهمیت توجه به نیازهای ویژه و مخصوص هر فرد از اهمیت بسیاری برخوردار است.

سلامت باشید.

خواندن این مطلب شاید برای شما مفید باشد.