سلامت مردان و بیماریهای رایج آنان

سلامت مردان موضوعی اساسی است که نقش مهمی در تقویت و ارتقاء سلامت جامعه و نیروی کار آن ایفا می‌کند و توسعه کشور را به دنبال دارد. مردان نسبت به زنان، در معرض عوامل خطر محیطی و شغلی بیشتری قرار دارند. عادات نادرستی همچون مصرف سیگار، الکل، اعتیاد، و استرس شغلی در آنها بیشتر است. از سوی دیگر، مردان کمتر به پزشک مراجعه می‌کنند و به دلایل مختلف از جمله موانع فرهنگی، تا تأخیر در مراحل پیشرفته و خطرناک بیماری‌ها، از مراکز درمانی بهره‌مند نمی‌شوند.

بار بیماری‌ها و آسیب‌ها در کشور به طور کلی در جنس مذکر برای همه سنین بیشتر است. این وضعیت نشان‌دهنده تأثیر عواملی است که به تعداد سال‌های از دست‌رفته به دلیل مرگ زودرس و همچنین سال‌های سپری شده با ناتوانی، اختصاص داده‌شده‌اند. این عوامل شامل حوادث ترافیکی، بلایا و حوادث غیرمترقبه، بیماری‌های ایسکمیک قلب (آنژین صدری و سکته قلبی)، سقوط از ارتفاع یا در سطح حوادث ناشی از تأثیر نیروهای مکانیکی بیجان و جاندار هستند و متأسفانه مردان به سلامت خود توجه کافی نمی‌کنند.

مسائل سلامت مردان

سلامت مردان به حالت کلی ویژگی‌های فیزیکی، ذهنی و اجتماعی مردان اشاره دارد که به حفظ و بهبود کیفیت زندگی آنها مرتبط است. این شامل مسائلی از قبیل:

۱. فیزیکی: حفظ سلامت جسمانی، فعالیت‌های ورزشی منظم، تغذیه سالم و مدیریت وزن.

۲. ذهنی: حفظ سلامت روانی و ترکیبی از استراحت و مدیریت استرس.

۳. جنسی: حفظ سلامت جنسی و اطلاعات مرتبط با مسائل جنسی.

۴. پیشگیری از بیماری‌ها: مراقبت منظم از سلامت، مانند بررسی‌های پزشکی دوره‌ای و اجرای واکسن‌های لازم.

۵. اجتماعی: حفظ روابط اجتماعی سالم و حمایت از خانواده.

۶. اقتصادی: داشتن شغل و منابع مالی کافی برای پشتیبانی از خود و خانواده.

سلامت مردان نیازمند نگرش مثبت نسبت به سلامتی، اطلاعات کافی در زمینه بهداشت، و انگیزه برای انجام تصمیمات سالم و زندگی فعال و موفق است. همچنین، مشاوره پزشکی منظم برای ارزیابی سلامت و درمان به موقع مشکلات می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت مردان داشته باشد.

هر سال، برنامه‌های آموزشی-درمانی متعددی توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری انجمن اورولوژی ایران، انجمن پزشکان عمومی ایران و سازمان نظام پزشکی در سراسر کشور برگزار می‌شود. هدف از اجرای این برنامه‌ها، شناسایی مبتلایان به بیماری‌های خاموشی است که به مردان و پسران مربوط می‌شود؛ از جمله بیماری‌های مثانه، پروستات، تومورهای کلیه، بیضه نزول نکرده، ناتوانی جنسی و… متأسفانه آقایان اغلب زمانی به پزشک مراجعه می‌کنند که فرصت مناسب برای درمان از دست رفته است. این موضوع به نوعی بر کیفیت زندگی تمامی افراد جامعه تأثیر بسیار زیادی می‌گذارد، زیرا مردان به عنوان ضامن امنیت خانواده شناخته می‌شوند. بنابراین، توجه به سلامت جسمی و روانی مردان، ایجاد فرهنگ توجه به سلامت قبل از بیماری، پیشگیری اولیه و تشخیص زودهنگام بیماری‌های بدون علامت، افزایش دسترسی مردان به اطلاعات سلامت و توجه به نیازهای بهداشتی، آموزشی و درمانی مردان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

بیماریهای رایج مردان

مردان ممکن است به عنوان یک گروه جنسی مختلف، به برخی بیماری‌های خاص مبتلا شوند. برخی از بیماری‌های کلی و رایج در مردان عبارتند از:

۱. بیماری‌های قلبی:

مصرف مواد غذایی با کمترین میزان چربی اشباع و نمک، افزایش مصرف میوه‌ها، سبزیجات و میان وعده‌های سالم، انجام فعالیت‌های ورزشی منظم که قلب را تقویت کند، کنترل فشار خون، مناسب نگه داشتن وزن از اهمیت بسیاری برخوردار است. خطرات این بیماری شامل: سکته قلبی و آنژین صدری است.

۲. بیماری‌های مرتبط با سیستم تنفسی:

دخانیات یکی از عوامل اصلی بروز بیماری‌های مرتبط با سیستم تنفسی، از جمله بیماری‌های مزمن انسدادی ریه (COPD) و سرطان ریه و آسم می‌باشد. قطع دخانیات بهبود قابل توجهی در سلامت تنفسی دارد. استفاده از ابزارها و ماسک‌های حفاظتی در مواجهه با مواد شیمیایی یا ذرات مضر در محیط کار، در صورت وجود علائم ناراحت‌کننده یا بیماری‌های مزمن، به مشاوره با پزشک مراجعه کنید.

۳. بیماریهای مرتبط با کلیه:

بیماری‌های مرتبط با کلیه می‌توانند تأثیر زیادی بر سلامت مردان داشته باشند. مصرف آب به میزان مناسب برای حفظ رطوبت و تخلیه مواد زاید از کلیه بسیار حائز اهمیت است. فشار خون و قند خون بالا می‌تواند به کلیه‌ها آسیب بزند. همچنین مصرف زیاد نمک می‌تواند فشار خون را افزایش دهد و بر کلیه‌ها تأثیر منفی بگذارد. بیماری های مربوط به کلیه شامل: نارسایی کلیوی و سنگ کلیه می باشد.

۴. بیماریهای مرتبط با گوارش:

مصرف مواد غذایی با ارزش تغذیه‌ای و حاوی فیبر به مقدار کافی، مصرف آب به میزان مناسب برای حفظ رطوبت و عملکرد صحیح گوارش، میوه‌ها و سبزیجات حاوی فیبر و مواد مغذی، و مدیریت استرس به وسیله تمرینات ذهنی یا فعالیت‌های رفع استرس اهمیت دارد. این نکات کمک می‌کنند تا گوارش بهتر عمل کرده و از بروز مشکلاتی مثل سوءهاضمه، گرفتگی‌ها، یا التهابات و خونریزی در معده و روده‌ها جلوگیری شود.

۵. دیابت:

دیابت یک بیماری مزمن است که نقص در تولید یا عملکرد هورمون انسولین را باعث افزایش قند خون می‌کند. این بیماری می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت مردان داشته باشد.

۶. بیماریهای جنسی:

بیماری‌های جنسی می‌توانند تأثیرات جدی بر سلامت جنسی و عمومی مردان داشته باشند. عفونت و باکتری می‌تواند به التهاب‌های مختلفی از جمله التهاب ادراری و التهاب غدد تناسلی منجر شود. همچنین عفونت‌های انتقال جنسی (STIs) مانند سیفیلیس، گنوره، هرپس ژنیتال و HIV اشاره کرد. برای پیشگیری از این بیماری‌ها، استفاده از وسایل محافل جنسی مراقبت از سلامت جنسی، و انجام آزمایشات جنسی منظم می‌تواند کمک کند.

۷. سرطان:

۸. بیماریهای اندوکرین:

بیماری‌های اندوکرین به مشکلات و اختلالات مرتبط با سیستم اندوکرین یا غدد درون‌ریز بدن اشاره دارند. این غدد هورمون‌ها را تولید و منتشر می‌کنند و نقش مهمی در کنترل عملکرد اعضاء و فرآیندهای بدن دارند. شامل بیماری: اختلالات تیروئید و افزایش هورمون پروستات (BPH) می باشد.

۹. اختلالات جنسی:

اختلالات جنسی شامل مشکلات و اختلالات مرتبط با عملکرد جنسی و رضایت جنسی هستند. این اختلالات می‌توانند تأثیر مخربی بر زندگی جنسی و روابط فردی داشته باشند.مانند ناتوانی جنسی (ضعف جنسی)

۱۰. بیماری‌های عضلانی و اسکلتی:

بیماری‌های عضلانی و اسکلتی شامل مجموعه‌ای از مشکلات و نقص‌های مرتبط با عضلات، استخوان‌ها، مفاصل، و سیستم اسکلتی بدن می‌شوند. این بیماری‌ها می‌توانند تأثیر گسترده‌ای بر حرکت و کیفیت زندگی افراد بگذارند. برخی از بیماری‌های عضلانی و اسکلتی شامل: آرتریت و آرتروز، اسکلروز چندگانه، نقرس و اسکلرودرمی … می باشد.

۱۱. آلوپسی یا ریزش مو

آلوپسی یا ریزش مو، یک مشکل شایع در مردان است که می‌تواند بر تمامی افراد تأثیر بگذارد. این مشکل به علت عوامل ژنتیکی، هورمونی، استرس یا بیماری‌های خاصی ایجاد می‌شود.

۱۲. آپنه خواب یا خر و پف های شدید

یک مشکل شایع در مردان است که می‌تواند به سلامتی عمومی آنها آسیب برساند. این مشکل معمولاً با خر و پف های شدید همراه است و می‌تواند عوامل گوناگونی از جمله عوامل ژنتیکی، چاقی، وضعیت های مربوط به جوانب تنفسی و یا تنظیمات عضلات گلویی را دربر بگیرد.

۱۳. آلزایمر

آلزایمر یکی از بیماری‌های مرتبط با مغز است که به تدریج باعث اختلال در حافظه، تفکر و رفتار فرد می‌شود. در مراحل اولیه، آلزایمر ممکن است با افزایش فراموشی کوچک شروع شود و سپس به تدریج به مشکلات جدی‌تری منجر شود. تا کنون علت دقیق آلزایمر مشخص نشده است ولی عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی ممکن است در ابتلا به این بیماری تأثیر داشته باشند.

۱۴. بیماریهای کبدی

بیماری‌های کبدی شامل گروه وسیعی از حالت‌ها و بیماری‌هایی است که تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم بر عملکرد کبد دارند. برخی از بیماری‌های کبدی شامل سیروز کبد، هپاتیت، بیماری‌های کبدی ژنتیکی، و سرطان کبد می‌شوند.

۱۵. سرطان پوست

سرطان پوست یکی از رایج‌ترین انواع سرطان است و افراد سفیدپوستان بالای ۵۰ سالگی به خصوص در معرض خطر قرار دارند. استفاده از کرم‌ها و لوسیون‌های ضدآفتاب با فاکتور حفاظتی مناسب (SPF) برای محافظت از پوست در برابر اشعه مضر افتراقی حائز اهمیت است. آگاهی از علائم سرطان پوست، مانند تغییر در اندازه یا رنگ خال، خوشه خونی یا زخم مزاحم، می‌تواند به تشخیص زودرس و درمان موثر کمک کند.

۱۶. سکته مغزی

سکته مغزی یکی از حوادث و مشکلات جدی سلامتی است و فشار خون بالا مراقبت و کنترل دقیق فشار خون به وسیله داروها ، کنترل سطح قند خون و دیابت، مصرف مواد غذایی با فیبر بالا، کاهش مصرف نمک و چربی، و حفظ وزن سالم، فعالیت‌های ورزشی منظم و انجام چکاپ های سالانه وضعیت سلامتی خود می‌تواند خطر سکته را کاهش دهد.

۱۷. آنفولانزا و سینه پهلو

دریافت واکسن ضد آنفولانزا سالانه می‌تواند از بروز این بیماری و عوارض جدی آن جلوگیری کند. استراحت کافی، مصرف مواد غذایی سالم و تقویت سیستم ایمنی از اقدامات مهم در پیشگیری از بیماری‌های تنفسی مانند آنفولانزا است و در صورت بروز علائم سینه پهلوی شدید یا علائم آنفولانزا، به پزشک مراجعه کنید. درمان سریع و موثر می‌تواند عوارض جدی را کاهش دهد.

۱۸. کوررنگی یا دالتونیسم

کوررنگی یا دالتونیسم یک وضعیت ارثی است که افراد مبتلا به آن قادر به تشخیص رنگهای مختلف نیستند. این افراد اغلب مشکلات در تشخیص رنگ‌های مانند سبز، قرمز، آبی و زرد دارند. افراد مبتلا به کوررنگی ممکن است نیاز به تنظیمات و وسایل کمکی داشته باشند تا در زندگی روزمره خود مشکلی نداشته باشند.

نکاتی برای توجه و سلامتی مردان

– ورزش منظم:

فعالیت های ورزشی منظم، نه تنها به افزایش توان بدنی و استقامت کمک می‌کند بلکه اثرات مثبت بسیاری بر سلامت روانی و جسمی دارد. ورزش منظم می‌تواند فشار خون را کاهش دهد، سطح چربی خون را کنترل نماید و به حفظ وزن مناسب کمک کند. همچنین، این فعالیت‌ها می‌توانند ریسک بروز بسیاری از بیماری‌های مزمن مانند بیماری قلبی، دیابت، و برخی از سرطان‌ها را کاهش دهند. ورزش منظم به بهبود خلق و خو و کاهش استرس نیز کمک می‌کند. بنابراین، برنامه‌ریزی و انجام فعالیت‌های ورزشی به صورت روزانه جزء عوامل اساسی برای داشتن سلامتی و زندگی فعال و پرانرژی برای مردان محسوب می‌شود.
– مدیریت استرس:

استرس در زندگی روزمره می‌تواند تأثیرات منفی بسیاری بر روحیه و فیزیکی فرد داشته باشد. برنامه‌ریزی مناسب برای مدیریت استرس، از جمله تکنیک‌های آرامش‌بخش، مثل تمرینات تنفسی یا مدیتیشن، می‌تواند به کاهش اثرات منفی استرس کمک کند.

همچنین، اهتمام به ساعات کافی خواب و استراحت، اجتناب از فعالیت‌های خسته‌کننده در زمان‌های استراحت، و مدیریت بهینه زمان مطالعه و کار، نیز به مدیریت استرس و حفظ سلامت جسمی و روانی مردان بسیار حائز اهمیت است.

– آزمایشات پزشکی:

برنامه‌ریزی منظم برای انجام آزمایشات پزشکی و معاینات دوره‌ای توسط پزشکان متخصص، می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات جسمی و پیشگیری از پیشرفت بیماری‌ها کمک کند. آزمایشات خون مانند چکاپ‌های سالانه برای اندازه‌گیری سطوح چربی، قند خون، و فشار خون، به اطلاعات مفیدی درباره وضعیت سلامت قلب و عروق فرد ارائه می‌دهند. همچنین، آزمایشات ادرار، آزمایشات سونوگرافی و معاینات متخصصانه در صورت نیاز، به تشخیص و پیگیری افتراقی تر مشکلات جسمی مردان کمک می‌کنند.

– حفاظت از سلامت جنسی:

تبیین اهمیت مراقبت از سلامت جنسی، اطلاعات در مورد روش‌های پیشگیری، انجام آزمایشات روتین، آگاهی از انتقال بیماری‌ها، مسئولیت‌پذیری در ارتباطات جنسی ، واکسیناسیون و مشاوره در زمینه جنسیت نیازمند ترکیبی از آگاهی، پیشگیری و اقدامات مسئولانه است.

-مشاوره روانی و اجتماعی

مشاوره روانی و اجتماعی می‌تواند نقش مهمی در حفظ و بهبود سلامت روحی و اجتماعی مردان ایفا کند. در زیر به برخی از نکات مهم در این زمینه اشاره می‌شود:

•  تقویت روابط میان فردی:
  – مشاوره می‌تواند در بهبود روابط خانوادگی، دوستانه و همسری کمک کند. یادگیری مهارت‌های ارتباطی و حل مسائل می‌تواند به آرامش خانواده و روابط مثبت تر در زندگی کمک کند.
• مدیریت هیجانات:
  – آموزش نحوه مدیریت هیجانات و احساسات به مردان کمک می‌کند تا با احساسات خود بهتر آشنا شوند و راهکارهای بهتری برای بیان و کنترل هیجانات خود پیدا کنند.

• افزایش خودآگاهی:

  – مردان ممکن است بهبود خودآگاهی خود را از طریق مشاوره به دست آورند و این خودآگاهی می‌تواند در اتخاذ تصمیمات بهتر و زندگی با معنا تر کمک کند.

• پشتیبانی در مسائل روان‌شناختی:
  – در صورت وجود مشکلات روان‌شناختی، مشاوره می‌تواند به عنوان یک منبع پشتیبانی و درمان موثر عمل کند. از جمله مواردی که می‌تواند مورد مشاوره قرار گیرد، افسردگی، اضطراب، وابستگی و مسائل اجتماعی می‌باشد.
• ترکیب مشاوره با تکنولوژی:
  – در دنیای امروزی، مشاوره آنلاین نیز به عنوان یک گزینه موثر برای دسترسی آسان‌تر به مشاوران روان‌شناس و اجتماعی بررسی می‌شود.

در هر صورت، اهمیت ایجاد ارتباط با یک مشاور حرفه‌ای نخبه و معتبر، به منظور بهبود و حفظ سلامت روانی و اجتماعی، بسیار بزرگ است.

– حفاظت از چشم و گوش:

مراقبت صحیح از این حس‌های حساس می‌تواند در حفظ سلامت کلیه مردان تأثیرگذار باشد.

حفاظت از چشم:

استفاده از عینک آفتابی: تابش‌های مضر اشعه UV خورشید می‌تواند بر چشم‌ها آسیب بیاندازد. استفاده از عینک آفتابی با فیلتر UV می‌تواند چشمان را محافظت نماید.
استراحت چشم: در صورت کار با صفحه نمایش یا خواندن به مدت طولانی، هر ۲۰ دقیقه یکبار نگاه کوتاه به فاصله دور از چشمان به آنها استراحت می‌دهد.
مصرف غذاهای حاوی مواد مغذی: مصرف مواد مغذی مانند ویتامین A و C، را می‌تواند به سلامت چشم‌ها کمک کند.

حفاظت از گوش:

استفاده از سد گوش: در مواقعی که با صداهای بلند یا صداهای آسیب‌زا مواجه می‌شوید (مانند در محیط‌های صنعتی یا در زمان استفاده از ابزارهای صوتی)، استفاده از سد گوش مهم است.
تاکید بر ایمنی در محیط کار: اطمینان از اینکه محیط کار، ابزارها و تجهیزات صوتی، بهداشتی و با ایمنی مطلوب هستند.
اجتناب از استفاده از وسایل صوتی بلند: استفاده مداوم از هدفون‌ها با صداهای بلند می‌تواند به گوش‌ها آسیب برساند. استفاده معقولانه و با صدای مناسب توصیه می‌شود.

این اقدامات به حفظ سلامت چشم و گوش و جلوگیری از مشکلات مرتبط با آنها کمک می‌کند.

-خوردن غذاهای طبیعی

اجتناب از مصرف غذاهای بسته‌بندی شده و فرآوری شده می‌تواند به سلامتی شما کمک کند، زیرا این غذاها اغلب حاوی مقادیر زیادی قند، نمک، چربی ناسالم و کالری هستند. بهتر است انتخاب‌های سالمی مانند میوه و سبزیجات تازه، غلات کامل، و غذاهای دارای فیبر زیاد مانند لوبیا و سبزیجات داشته باشید. از مصرف غذاهای سفید نظیر آرد سفید و شکر سفید که به ویتامین‌ها و مواد معدنی فاقدند، و همچنین حاوی الیاف طبیعی نیستند، بهتر است پرهیز کنید.

– مصرف مولتی ویتامین‌های قوی روزانه و مکمل‌های معدنی

به حفظ سلامتی کمک کند. مصرف روزانه مولتی ویتامین‌ها ممکن است به بدن کمک کند تا عملکرد صحیحی داشته باشد، اما مهم است که این مکمل‌ها به عنوان جایگزین یک رژیم غذایی متنوع و سالم نباشند. بهترین منابع ویتامین‌ها و مواد معدنی همیشه در غذاهای طبیعی و سالم مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، غنی از فیبر (مانند لوبیا و سبزیجات) و ماهی تازه قرار دارند.

-حفاظت از پوست

حفاظت از پوست از اهمیت بسیاری برخوردار است، به ویژه در مقابل عوامل محیطی و خطرات مختلف. این اقدامات می‌توانند به حفظ سلامت پوست و جلوگیری از مشکلات مختلف پوستی کمک کنند.

حفاظت از پوست:

۱. استفاده از کرم ضدآفتاب: استفاده روزانه از کرم ضدآفتاب با فاکتور حداقل ۳۰ به پوست در مقابل اشعه UV خورشید محافظت می‌کند.
۲. پوشاندن از نور خورشید مستقیم: در ساعاتی که نور خورشید به شدت می‌تابد، از پوشاک یا کلاه‌های محافظ استفاده کنید.
۳. مراقبت از پوست در فصول سرد: در فصل‌های سرد، از پوشش‌های گرم و حفاظت از پوست در برابر باد و سرما استفاده کنید.
۴. استفاده از محصولات طبیعی و مرطوب‌کننده: مراقبت مناسب از پوست با استفاده از مرطوب‌کننده و محصولات طبیعی می‌تواند به حفظ نرمی و سلامت پوست کمک کند.
۵. ابتناک از سولاریوم: استفاده از سولاریوم باعث افزایش خطر سرطان پوست می‌شود. اجتناب از استفاده از سولاریوم به حفاظت از پوست کمک می‌کند.

با این اقدامات ساده می‌توانید پوست خود را از خطرات مختلف محافظت کرده و به حفظ سلامت آن کمک نمایید.

-سلامت پروستات

مراقبت و بررسی‌های منظم از اهمیت بسیاری برخوردارند. تشخیص سرطان پروستات نیاز به چکاپ‌های سالانه، تست غربالگری سرطان پروستات و معاینات فیزیکی توسط پزشک دارد. افراد باید با پزشک خود در مورد زمان مناسب برای انجام این بررسی‌ها مشورت کنند، خصوصا اگر فاکتورهای خطری مانند سابقه خانوادگی وجود داشته باشد.

سخن آخر

مردان با توجه به جنبه‌های بسیار اساسی سلامت خود، می‌توانند زندگی طولانی و شادی داشته باشند. اگرچه ممکن است تحت فشار جامعه یا کلیشه‌ها باشند که برای پنهان کردن بیماری‌ها یا احساسات خود، احساس کنند، جستجوی مراقبت‌های بهداشتی منظم می‌تواند کیفیت زندگی مرد را بهبود بخشد. با توجه به تغذیه مناسب، ورزش متوسط، زندگی مسئولانه، و پرهیز از داروها و مکمل‌های خطرناک، مردان می‌توانند سلامتی طولانی مدت را حفظ کنند.